PROJECT: TikTok & Νέοι

PROJECT: TikTok & Νέοι

Κλείσιμο
Project: TikTok & Νέοι
  • Σχετικά με το project

    Αδιαμφισβήτητα το TikTok αποτελεί την πλέον περιζήτητη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης συγκριτικά με τις άλλες εφαρμογές του ψηφιακού σύμπαντος. Από την έναρξη της λειτουργίας του, το 2016, έως τις μέρες μας και με κομβικό σταθμό ιλιγγιώδους ανάπτυξης τη διετία της πανδημικής κρίσης (2019-2020), ο αριθμός των χρηστών του διαρκώς αυξάνεται (1,5 δισεκατομμύριο ανά μήνα παγκοσμίως-3.84 εκατομμύρια και ποσοστό αύξησης 27.5% των χρηστών κατά το έτος 2023-2024 στην Ελλάδα). Μαζί όμως με τον αριθμό των χρηστών, αυξάνεται και η δημόσια ανησυχία για τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες και την πολιτική επίδραση που μπορεί να προκαλέσει η πολύωρη, ημερήσια έκθεση στο συγκεκριμένο Μέσο. Ιδιαιτέρως δε καθώς, την πρωτοκαθεδρία στην κατανάλωση οπτικού περιεχομένου της πλατφόρμας κατέχει το νεανικό κοινό, η επονομαζόμενη Gen Z (18-25 ετών) με ποσοστό 30,5% επί του συνόλου των χρηστών του, αλλά και άτομα που ανήκουν στο φάσμα της ανηλικότητας (13-17 ετών) με ποσοστό 30,2% αντίστοιχα .

    Στόχος της παρούσας έρευνας δεν είναι η αναπαραγωγή του ηθικού πανικού αλλά η νηφάλια χαρτογράφηση αυτού του ψηφιακού οικοσυστήματος και των κύριων πολιτισμικών και πολιτικών δυναμικών που αναπτύσσονται εντός του. Η έρευνα εξετάζει ενδιαφέρουσες παραμέτρους σε σχέση με τη χρήση της δημοφιλούς πλατφόρμας από τη Gen Z, όπως τα κίνητρα συμμετοχής στην πλατφόρμα, ο τρόπος διαμοιρασμού του περιεχομένου, το ενδιαφέρον για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, οι διαδικασίες πολιτικοποίησης μέσω της πλατφόρμας και η συσχέτιση της ψηφιακής δραστηριότητας με άλλους τρόπους πολιτικής συμμετοχής και ακτιβισμού, η δημοφιλία των λογαριασμών των πολιτικών αρχηγών, οι έμφυλες διαφοροποιήσεις και οι νέες μορφές ενόχλησης και απειλής που αναδεικνύονται από τη χρήση της πλατφόρμας.

  • Ταυτότητα

     Το ερευνητικό πρόγραμμα ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2024.

  • Επιστημονική Υπεύθυνη
  • Συντονίστρια Project

    Μαρία Λούκα

  • Συντελεστές/τριες
δικτύωση

Νέες γενιές, δικτύωση, ταυτότητα και ερωτηματικά

03.02.2025
Tags: tiktok
A. Γενικές σκέψεις για τις γενιές στην κοινωνική έρευνα και την ταυτότητα της GEN-Z

Ο χωρισμός των ανθρώπων σε γενιές είναι μια επιστημονικά επισφαλής μέθοδος κατηγοριοποίησης, αποτύπωσης των κοινωνικών αλλαγών και εξέτασης των ιστορικών φαινομένων. 

Πράγματι με αυστηρούς δημογραφικούς όρους η έννοια της γενιάς προσδιορίζεται από μια αρκετά συγκεκριμένη χρονικότητα που συνήθως προσδιορίζεται γύρω στα 25-30 έτη. Είναι χοντρικώς η ηλικία στην οποία οι άνθρωποι ολοκληρώνουν την ενηλικίωσή τους και αποκτούν τα δικά τους παιδιά. Ωστόσο η ιστορία και οι κοινωνικές επιστήμες ολοένα και πιο συχνά χρησιμοποιούν άλλα κριτήρια για να περιγράψουν τις γενιές. 

Υπάρχουν πράγματι σημαντικοί παράγοντες κοινωνικοποίησης και μεγάλα γεγονότα που προσδίδουν κοινά χαρακτηριστικά σε ομάδες ανθρώπων που βρίσκονται ηλικιακά κοντά μα πάνω απ΄ όλα μοιράζονται κοινές εντυπώσεις, εμπειρίες και βιώματα. Οι άνθρωποι που βίωσαν έναν πόλεμο και τον οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό του απόηχο, συχνά εξετάζονται από κοινού. Το ίδιο μπορεί να συμβεί με λιγότερο δραματικά γεγονότα, μέσα δηλαδή από καθοριστικές μεταβολές στον τρόπο ζωής ή την αποτύπωση συγκεκριμένων αλλαγών (συχνά τεχνολογικών ή ιατρικών) στα ήθη. 

Ταυτόχρονα, ακόμα και σε έναν κόσμο όπου πολλά αλλάζουν με μεγάλες ταχύτητες, μείζονα στοιχεία του βίου εξακολουθούν να υπόκεινται σε αυτό που θα ονομάζαμε παραδόσεις και στις αδράνειές τους. Έτσι η έννοια της γενιάς ενώ προσφέρεται για περιγραφικούς σκοπούς, δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι ένα γενικότερα αποδεκτό και έγκυρο εργαλείο ανάλυσης σε βάθος. Για παράδειγμα η γενιά του Baby boom, που καταστατικά ενσωματώνει εκείνους που γεννήθηκαν στην ευφορική πρώτη μεταπολεμική εικοσαετία, έχει σήμερα προεκταθεί στις κοινωνικές αναπαραστάσεις, ενσωματώνοντας πολλές από τις επόμενες γενιές. Από την σημερινή θέαση, και ιδιαίτερα για τους νεότερους, boomers θεωρούνται και εκείνοι που κάποτε αποκλήθηκαν και generation X μα ενίοτε και οι millennials. Το τελευταίο εξηγεί και το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που εκδηλώνεται για την λεγόμενη GEN-Z, τους ανθρώπους που βρίσκονται στην έναρξη της ενήλικης φάσης του κύκλου ζωής.

 Τι είναι αυτό που όμως που μπορεί να προσδίδει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε αυτήν την «γενιά», που είναι τόσο έντονα ώστε εύκολα να τείνουμε να συγχωνεύσουμε όλες τις προηγούμενες στην στερεοτυπική βεβαίως τάξη των μεταπολεμικών νέων; Και ακόμα γιατί έχουμε σήμερα την  ευκαιρία να διαβάζουμε έγκυρες κοινωνικές έρευνες όπως η παρούσα για το θέμα αυτό – και για την συγκριμένη ηλικιακή ομάδα- ενώ οι συνηθισμένες αναφορές και θεματοποιήσεις των προηγούμενων γενεών ήταν περισσότερο υπόθεση του Τύπου και των αφιερωμάτων του κατά κανόνα για το στυλ, την ενδυματολογία και τους τρόπους ζωής τους. 

Τι είναι αυτό λοιπόν που προσδίδει ιδιαίτερα ταυτοτικά χαρακτηριστικά σε αυτούς τους ανθρώπους; Γιατί συχνά αποδέχονται αυτόν τον χαρακτηρισμό για τον εαυτού τους – ενώ μάλλον δύσκολα το έκαναν οι προηγούμενες ονοματισμένες γενιές (Βaby boomers, X, εν μέρει και millennials, σταθερά αγκυρωμένες στην έννοια «νεολαία»);1 Μπορούμε με κοινωνιολογικούς όρους να σταθεροποιήσουμε το βλέμμα μας σε κάποια, αδρά έστω, δομικά στοιχεία που παράγουν μια αυτόνομη γενεακή οντότητα για τους συγκεκριμένους ανθρώπους; 

Νομίζω ότι δύο είναι τα κύρια κοινωνιο-συναισθηματικά χαρακτηριστικά που, κάποιες φορές υπερβαίνοντας την ίδια την αυτοεικόνα τους, δομούν την συγκεκριμένη γενιά. 

Το πρώτο είναι αυτό που κοινότοπα αλλά ορθά περιγράφεται ως «βεβαιότητα της αβεβαιότητας» και πιο συγκεκριμένα μια ολοένα και πιο ισχυρή αίσθηση ότι η περιγραφόμενη ως βεβαιότητα της νεωτερικότητας για καλύτερη ζωή και μεγαλύτερη ευημερία από γενιά σε γενιά, έχει εξατμιστεί και ότι δεν τους αφορά. Αυτό βεβαίως έχει νόημα μόνον για τις κοινωνίες του πάλαι ποτέ καπιταλιστικού κέντρου, δηλαδή τον Δυτικό κόσμο με την ευρύτερη γεωγραφική του διάστασή. 

Το δεύτερο και, εκ πρώτης μόνον όψεως αντιφατικό στοιχείο, είναι η αυξημένη συναισθηματική ευαλωτότητα, ως ταυτοτικό και πάλι στοιχείο, της γενιάς αυτής. Θα έλεγε κανείς ότι η Ζ, ενώ πράγματι κινδυνεύει να ζήσει για πρώτη φορά χειρότερα από τους γονείς της (κυρίως σε θέματα ασφάλειας και σταθερότητας ως προς το μοντέλο ζωής και κάπως λιγότερο από την πλευρά του πλούτου των βιωμάτων και του άμεσου επιπέδου ζωής) απολαμβάνει στο μέγιστο βαθμό του συσσωρευμένου κεφαλαίου που συσσώρευσαν οι προηγούμενες γενιές, εν μέρει στο θέμα του οικονομικού κεφαλαίου αλλά κυρίως σε εκείνο της μέριμνας, της υγείας, της φροντίδας και την ανοικτότητας των εμπειριών και των ταυτοτικών επιλογών. Με άλλα λόγια η γενιά αυτή βιώνει ταυτόχρονα την κορύφωση και το τέλος της μεγάλης ευημερίας, ενώ καλείται να επιβιώσει σε νέες κρισιακές συνθήκες (κλιματική καταστροφή, πανδημίες, γενικευμένη επισφάλεια, καλπαζούσα άνοδος των μαθηματικών μοντέλων και των νέων ψηφιακών αυτοματισμών που προκαλεί η ενίσχυση της Τεχνητής Νοημοσύνης) ενώ έχει μεγαλώσει στα κοινωνικά πλαίσια αυτού που θα ονομάζαμε «μεγάλου σεβασμού της παιδικής προσωπικότητας». Και αν ο προσδιορισμός της από την δημοσιογραφία κυρίως μέσα από την ειδική σχέση που διατηρεί με την τεχνολογία (ή γενικότερα ο τεχνολογικός προσδιορισμός και των προηγούμενων γενεών) είναι προβληματικός επειδή παραγνωρίζει  βαθύτερους κοινωνικούς και πολιτισμικούς προσδιορισμούς, η ανάπτυξη συνολικά μιας «ζωής με το διαδίκτυο» έχει την σημασία της για την ψυχο-συναιθηματική συνοχή αυτής της ηλικιακής μερίδας. Δεν είναι της παρούσης ένας πιο ολοκληρωμένος συλλογισμός αλλά μπορεί κανείς να υποθέσει ότι η σταθερή δικτύωση ως ψευδαισθητική πρόσβαση σε μείζονα καταναλωτικά πρότυπα ζωής ή ως πραγματική συμμετοχή σε διαδικασίες της νέας μαζικής κουλτούρας του ελεύθερου χρόνου και των υπηρεσιών (αγορές on line, μετακίνηση, ταξίδια, delivery, εκπαίδευση), καλλιεργεί συναισθήματα παντοδυναμίας. Τα τελευταία όμως θα συναντηθούν με τους εξωτερικούς παράγοντες, πραγματικά όρια- συχνά οικονομικής και συμπεριφορικής φύσης με αποτέλεσμα μια συνθήκη που μεταξύ άλλων μπορεί να λάβει και τραυματικά χαρακτηριστικά.

Εξ αυτού η έρευνα των χρήσεων της κοινωνικής δικτύωσης από την συγκεκριμένη γενιά έχει μια ιδιαίτερη αξία διότι μέσα από αυτή την χρήση διαμορφώνονται ουσιώδη ταυτοτικά χαρακτηριστικά και σε αυτήν αποτυπώνονται διάφορες δυναμικές μέσα στην εμπειρία τους. Γι αυτούς τους λόγους η προσέγγιση των πρακτικών δικτύωσης αυτής της ηλικιακής μερίδας παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ακολουθούν παρατηρήσεις και σχόλια της έρευνας υπό το φως των εισαγωγικών αυτών παραδοχών.

B. Εκτεταμένη και πολλαπλή δικτύωση

Το πρώτο ευρημα που δείχνει να επιβεβαιώνει έντονα μια ευρέως διαδεδομένη εντύπωση είναι κάτι που μοιάζει με πολλαπλή δικτύωση των ερωτηθέντων. Είναι εξ ορισμού όλοι τους χρήστες του tik-tok μα στην συντριπτική τους πλειονότητα χρησιμοποιούν το Instagram (98%) και του youtube (91.8). Πρόκειται για μια σαφή δικτύωση σε μέσα που αποκλειστικά σχεδόν αξιοποιούν και δημιουργούν την οπτική και οπτικοακουστική εμπειρία του καιρού μας. Το πρώτο είναι σαφώς πιο βιωματικό και κατά πάσα πιθανότητα καθιστά, όπως και το tik tok, τους εγγεγραμμένους συμμέτοχους και παραγωγούς του δικού τους περιεχομένου. Αναφέρεται δε με σαφή τρόπο στην ιδιωτική σφαίρα και το βίωμά της, ίσως και στην στενά κοινοτική σφαίρα του προσωπικού και της εμπειρίας του. Είναι το μέσο μέσα από το οποίο διαμορφώνονται λογοπλαίσια της καθημερινής κουλτούρας, καταναλωτικές συνήθειες, βιωμένα πολιτισμικά μοντέλα και εν γένει αυτό που κοινωνιολογικά αναλύεται ως περιοχή της ατομικιστικής ναρκισσιστικής απόλαυσης. Το youtube από τη μεριά του είναι πιο αφηγηματικό και χρησιμοποιεί την κινούμενη εικόνα, το video. Η νεανική του χρήση είναι περιστρέφεται συχνά γύρω από χιουμοριστικές sequences και δεν απαιτεί ενεργητική συμμετοχή, δηλαδή παραγωγή περιεχομένου. Ακολουθεί με αξιοσημείωτο ποσοστό και το facebook (72%). Και είναι αξιοσημείωτο διότι η κοινή εντύπωση που έχει καλλιεργηθεί τελευταία είναι πως στο μέσο αυτό ενεργοποιούνται συστηματικά άνθρωποι προηγούμενων γενεών, άνω των 50 χρονών, μεταξύ των άλλων και λόγο του λογοκεντρισμού του. Η διατήρηση από πολλούς νέους αυτής της δικτύωσης μπορεί να ερμηνευτεί και ως τρόπος επαφής και «συνομιλίας» με παλιότερες γενιές. Αντιθέτως πολύ χαμηλή (18%)είναι η συμμετοχή στο LinkedIn που είναι μια πλατφόρμα επαγγελματικής αυτοπαρουσίασης και δικτύωσης. Αυτή η χαμηλή, όχι βεβαίως ασήμαντη, αυτή παρουσία στο LinkedIn μοιάζει να επιβεβαιώνει την αργή είσοδο και αυτής της γενιάς (διότι το φαινόμενο δεν είναι τόσο καινούργιο) στο κόσμο της εργασίας.

Γ. Το «δεύτερο ψηφιακό χρονικό δέρμα»

Οι απαντήσεις σχετικά με την συχνότητα χρήσης του tik tok είναι αρκετά εύγλωττες σχετικά με την επιρροή που μπορεί να έχει η δικτύωση σε αυτή τη γενιά. Σε καθημερινή βάση άνω των 3 ωρών απασχολείται το 44,8 με μια αισθητή διαφοροποίηση μεταξύ ανδρών και γυναικών 50,1 και 19.1 αντίστοιχα ενώ το ποσοστό της καθημερινής χρήσης – λιγότερο από 3 ώρες, είναι 35,2 ανεβάζοντας το ποσοστό των ανθρώπων αυτού του ηλικιακού φάσματος που κάνει συστηματική-καθημερινή χρήση στο αρκετά υψηλό 80%. Αν αυτά τα ποσοστά συνδεόντουσαν με ανάλογα δεδομένα για την καθημερινή χρήση των άλλων δύο προτιμητέων δικτύων, τότε μπορεί κανείς να υποθέσει ότι υπάρχει συστηματική καθημερινή κάλυψη ουκ ολίγων ωρών του 24ώρου από αυτή την δραστηριότητα και επιρροή. Τα αποτελέσματα είναι σε αυτό το επίπεδο εύγλωττα και επιτρέπουν να προσπεράσει κανείς την ορθή αλλά αδύναμη πλέον ανάλυση που βλέπει τον εποικισμό του χρόνου από τους κόσμους της ψηφιακής δικτύωσης. Πρόκειται μάλλον για την δημιουργία μιας δεύτερης παράλληλης χρονικότητας, ένα δεύτερο «ψηφιακό χρονικό δέρμα» που προστίθενται στην ενσώματη ύπαρξη και συνομιλεί μαζί της- στο μέτρο που ειδικά το tik tok προτρέπει στην εμπλοκή του σώματος σε διάφορες επιτελέσεις και παίγνια- με τον ίδιο τρόπο που το Instagram ευνοεί την ναρκισσιστική αυτοσκηνοθεσία και επιμέλεια.

Δ. Κατανάλωση διασκέδασης και όχι μόνο

Σε ότι αφορά τα κίνητρα χρήσης και τις μείζονες δραστηριότητες βλέπουμε ότι και εδώ οι δημιουργοί περιεχομένου είναι σαφώς λιγότεροι (15, 9) από τους καταναλωτές περιεχομένου (78,1) και εκείνους που αλληλοεπικοινωνούν με βάση αυτό το περιεχόμενο (28,7 απαντήσεις πολλαπλής). Οι δημιουργοί περιεχομένου πάντως είναι περισσότεροι στους αποφοίτους λυκείου πάρα στους μαθητές ή σε άλλες εκπαιδευτικές βαθμίδες που αντιστοιχούν σε μεγαλύτερες ηλικίες (βλέπε σχετικούς πίνακες).

Υπαρκτή είναι πάντως και η τάση για ενημέρωση και εκπαιδευτικά θέματα (αθροιστικά άνω του 45% σε απαντήσεις πολλαπλής επιλογής).

Από την άλλη όταν εξειδικεύονται οι απαντήσεις είναι σαφές ότι η παρακολούθηση περιεχομένου έχει να κάνει σε πολύ μεγάλο ποσοστό με τις χρήσεις και τις απολαύσεις του ελεύθερου χρόνου. Χιουμοριστικά βίντεο, Φαγητό (συνταγές/food blogging), Ταξίδια, Αθλητικές Ειδήσεις/Σπορ, Beauty/styling/μόδα, Influencers, Επιστήμη/Τεχνολογία (μια ένθετη εξάιρεση), Ψυχολογία/Well –being, καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις των πολλαπλών απαντήσεων σε σχέση με το περιεχόμενο.

Ε. δικαιώματα δύο ταχυτήτων και πολιτικές ευαισθησίες

Οι απαντήσεις σχετικά με την χρησιμότητα των πιο κοινωνικών προφίλ είναι αναμενόμενες και συνάδουν με τις ευαισθησίες που καλλιεργούνται σε αρκετά μεγάλο βαθμό στο σχολικό σύστημα και τους θεσμούς χωρίς να μπορεί να πει κανείς ότι υπάρχει καθολική αποδοχή πχ μιας ατζέντας δικαιωμάτων. Τα προφίλ που ασχολούνται με δικαιώματα γυναικών και με δικαιώματα ΑΜΕΑ ξεπερνούν το 50% των προτιμήσεων ενώ των πολιτικών προσώπων αγγίζουν το 23%. Το ενδιαφέρον για τα trans και queer προφίλ μαζί με όσα ασχολούνται με δικαιώματα των μεταναστών συγκεντρώνουν 30% προτιμήσεων (όλα σε δυνατότητα πολλαπλών απαντήσεων).

Σε αντίθεση με διάφορα στερεότυπα μόνον ένα 22% περίπου απαντάει ότι δεν ενημερώνεται ποτέ για πολιτικά ζητήματα από το tik tok, ενώ οι περισσότεροι 67% παρακολουθούν πολιτικά προφίλ αρκετά συχνά όπως λένε και σε προεκλογικές περιόδους. Το 76% όμως για διάφορους λόγους (που έχουν να κάνουν με μια επιφυλακτική στάση απέναντι στην πολιτική ή τον διαχωρισμό του πολιτικού από το μέσο) δεν ενεργοποιείται γύρω από πολιτικά ζητήματα και προτιμά τον ρόλο του δέκτη από εκείνον του πομπού. Σε κάθε περίπτωση μόνο ένα 25% παρακολουθεί λογαριασμούς πολιτικών προσώπων και κομμάτων. Εξ αυτών πρώτος με μεγάλη διαφορά έρχεται ο Κυριάκος Μητσοτάκης που είναι ο πρώτος από το κεντρικό πολιτικό σκηνικό που με επαγγελματισμό ξεκίνησε την χρήση του μέσου αυτού σε προεκλογικές και όχι μόνο περιόδου (50,4%). Ακολουθεί με  32,7 ο Στέφανος Κασσελάκης που λόγω της νεότητάς του και της μη-αναμενόμενης και αστραπιαίας εισόδου του στην πολιτική ζωή δείχνει- την ώρα της έρευνας- να προκαλεί το ενδιαφέρον. Σημαντική επιτυχία σημειώνουν δυο γυναίκες αρχηγοί κόμματος (Ζ. Κωνσταντοπούλου, Αφροδίτη Λατινοπούλου) που διακρίνονται για τις εξω-συμβατικές τους πολιτικές θέσεις και τις επικοινωνιακές τους ικανότητες. 

Σε ότι αφορά την θεματολογία που απασχόλησε μέσω tik tok την συγκεκριμένη ηλικιακή μερίδα βλέπουμε την ακόλουθη κατάταξη:

Τέμπη

Ακρίβεια/Κόστος ζωής

Αμερικάνικες Εκλογές

Πόλεμος στην Ουκρανία

Πόλεμος στην Μέση Ανατολή

Ευρωεκλογές

Φοιτητικές Κινητοποιήσεις

Ελληνοτουρκικές Σχέσεις/Εθνικά Θέματα

Προσφυγικό/Μεταναστευτικό

Εσωκομματικές Εκλογές σε ΣΥΡΙΖΑ/ΠΑΣΟΚ

Θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για μια ολοκληρωμένη πολιτική ατζέντα, με κλασσικές ισορροπίες και αναμενόμενες ιεραρχήσεις που, με την εξαίρεση των φοιτητικών κινητοποιήσεων λόγων ιδιότητας πολλών ερωτώμενων παρακολουθεί, την διεθνή και εσωτερική ατζέντα. Ξεχωρίζει όμως με σχεδόν 45% (δυνατότητα τριών απαντήσεων) το δυστύχημα των Τεμπών. Και εδώ επιβεβαιώνεται η αίσθηση ότι ειδικά για αυτή την ηλικιακή κατηγορία από την οποία προέρχεται η πλειονότητα των θυμάτων, η συγκεκριμένη τεχνολογική καταστροφή έχει τραυματικό χαρακτήρα και βαθιά γενεακά-ταυτοτικά χαρακτηριστικά.

Το ζήτημα των γυναικοκτονιών εμφανίζει επίσης να συγκεντρώνει πολύ σημαντικό μέρος του ενδιαφέροντος της GEN Z σε ότι αφορά την ενημέρωση από το tik tok και ακολουθούν οι φυσικές καταστροφές καθώς και οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης (δες σχετικούς πίνακες). Αντιθέτως το πεδίο των δικαιωμάτων (Ανθρώπινα δικαιώματα, woke, loatki θεματολογία) υστερούν και αυτό επειδή έχουν διαιρετικό χαρακτήρα αφού γνωρίζουμε από άλλες έρευνες την σαφή αποκοπή από τις προοδευτικές ιδεολογίες και την στροφή σε νέο-συντηρητικές ιδεολογίες σημαντικού τμήματος αυτής της ηλικιακής μερίδας. Αντιθέτως το θέμα της θέσεις των γυναικών στην ελληνική κοινωνία (το είδαμε και με άλλες ερωτήσεις πιο πάνω) μοιάζει να φτιάχνει μια άτυπη «συναίνεση ενδιαφέροντος». Το ίδιο ισχύει και με την αγωνία για την κλιματική κρίση που στην Ευρώπη τουλάχιστον έχει γίνει ένα σημείο ιδιαίτερης νεανικής ευαισθησίας ή και αγωνίας.

  ΣΤ. Συνοχή υπό όρους

Η έρευνα αυτή προσφέρει χρήσιμες εικόνες για την κοινωνική και συναισθηματική τροπή της χρήσης του tik tok από τους προνομιακούς χρήστες του στην Ελλάδα που είναι οι νέοι ηλικίας από 16-25. Αξίζει να σημειωθεί ότι πέρα από τις αναμενόμενες διαφορές στις τάσεις που εκδηλώνουν στις απαντήσεις τους άνδρες και γυναίκες,  η έτερη σημαντική παράμετρος που οδηγεί σε αισθητές διαφοροποιήσεις είναι το επίπεδο εκπαίδευσης, ή  μάλλον η εκπαιδευτική ιδιότητα. Η τελευταία όμως δεν μεταφράζει  εδώ κατά ανάγκη κοινωνικό-οικονομικές και ταξικές διαφοροποιήσεις διότι οι ερωτώμενοι ενσωματώνουν ανθρώπους εντός ηλικιακού φάσματος στο οποίο η εκπαίδευση είναι ζωντανή διαδικασία. Η ιδιότητα του μεταπτυχιακού φοιτητή δεν αντιδιαστέλλεται από εκείνη του μαθητή ή του αποφοίτου της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, πρόκειται για ανθρώπους που βρίσκονται σε διαφορετικά σημεία του κύκλου ζωής. Έτσι λοιπόν θα λέγαμε ότι σε ουκ ολίγες περιπτώσεις οι κατανομές μοιάζουν ομαλές και ταυτόχρονα ότι συγκροτείται μέσα από τις μικρός μόνον αποκλίσεις τους μια αίσθηση συνοχής. Κάτι το πράγματι γενεακό. 

Ένα ενδιαφέρον στοιχείο που μπορεί κανείς να κρατήσει είναι ότι το tik tok μοιάζει να μην προκαλεί τόσο την επιθυμία της παραγωγής περιεχομένου – θα είχε ενδιαφέρον εδώ να γίνει μια συγκριτική μελέτη των ίδιων χρηστών όταν βρίσκονται στο Instagram- όσο της κατανάλωσης περιεχομένου σε συνδυασμό με την δικτύωση. Η διασκεδαστική και καταναλωτική ροπή είναι δε, όπως αναμενόταν πολύ ισχυρή, χωρίς ωστόσο να είναι μια αποκλειστική έξη των χρηστών. Οι ερωτώμενοι ενώ με σαφήνεια αφίστανται της συγκρουσιακής πλευράς τους (εάν υποθέσουμε ότι αυτή υφίσταται με τρόπο απτό κάπου αλλού) όταν χρησιμοποιούν το μέσο δεν την μεταφέρουν στις χρήσεις που κάνουν του μέσου. Αυτό πάντως δεν σημαίνει, και τούτο αποτελεί ενδιαφέρον εύρημα, αποπολιτικοποίηση πλήρη, αδιαφορία για τα κοινά. 

Οι κοινωνικές, πολιτισμικές και οι lato sensu πολιτικές ευαισθησίες της είναι εμφανείς. Ζητήματα χαρακτηριστικά της γενεακής εμπειρίας όπως το δυστύχημα των Τεμπών ή οι γυναικοκτονίες καταλαμβάνουν σημαντικές θέσεις στην ενασχόληση των ανθρώπων αυτών, το ίδιο συμβαίνει με την γενική ατζέντα των δικαιωμάτων των γυναικών και με την περιβαλλοντική αγωνία ενώ σε ζητήματα που αφορούν την ταυτότητα φύλου και άλλα συναφή, φαίνεται το κοινό να διαιρείται και το γενικότερο ενδιαφέρον να είναι μικρότερο.

  1. Η νεολαία είναι μια σύνθετη και δύσκολη στη χρήση της δύσκολη έννοια που χρησιμοποιείται συχνά με μια εντυπωσιακή και απολύτως δυαδικής εναλλαγή. Άλλες φορές έρχεται περιγράφεται ως εναντιωματικό μέγεθος στον κόσμο των μεγάλων (έστω και ως πρωτοπορία του λαμπερού επερχόμενου μέλλοντος) και άλλες φορές ως ειδικών χρωματισμών προέκταση του κόσμου των μεγάλων. Ωστόσο πρόκειται για μια μεγάλη συζήτηση που δεν μπορεί να ενσωματωθεί ούτε στον παρόντα συλλογισμό, ούτε αφορά την έρευνα που έχουμε ανα χείρας. []
Πολιτική Cookies