PROJECT: TikTok & Νέοι

PROJECT: TikTok & Νέοι

Κλείσιμο
Project: TikTok & Νέοι
  • Σχετικά με το project

    Αδιαμφισβήτητα το TikTok αποτελεί την πλέον περιζήτητη πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης συγκριτικά με τις άλλες εφαρμογές του ψηφιακού σύμπαντος. Από την έναρξη της λειτουργίας του, το 2016, έως τις μέρες μας και με κομβικό σταθμό ιλιγγιώδους ανάπτυξης τη διετία της πανδημικής κρίσης (2019-2020), ο αριθμός των χρηστών του διαρκώς αυξάνεται (1,5 δισεκατομμύριο ανά μήνα παγκοσμίως-3.84 εκατομμύρια και ποσοστό αύξησης 27.5% των χρηστών κατά το έτος 2023-2024 στην Ελλάδα). Μαζί όμως με τον αριθμό των χρηστών, αυξάνεται και η δημόσια ανησυχία για τις ψυχοκοινωνικές συνέπειες και την πολιτική επίδραση που μπορεί να προκαλέσει η πολύωρη, ημερήσια έκθεση στο συγκεκριμένο Μέσο. Ιδιαιτέρως δε καθώς, την πρωτοκαθεδρία στην κατανάλωση οπτικού περιεχομένου της πλατφόρμας κατέχει το νεανικό κοινό, η επονομαζόμενη Gen Z (18-25 ετών) με ποσοστό 30,5% επί του συνόλου των χρηστών του, αλλά και άτομα που ανήκουν στο φάσμα της ανηλικότητας (13-17 ετών) με ποσοστό 30,2% αντίστοιχα .

    Στόχος της παρούσας έρευνας δεν είναι η αναπαραγωγή του ηθικού πανικού αλλά η νηφάλια χαρτογράφηση αυτού του ψηφιακού οικοσυστήματος και των κύριων πολιτισμικών και πολιτικών δυναμικών που αναπτύσσονται εντός του. Η έρευνα εξετάζει ενδιαφέρουσες παραμέτρους σε σχέση με τη χρήση της δημοφιλούς πλατφόρμας από τη Gen Z, όπως τα κίνητρα συμμετοχής στην πλατφόρμα, ο τρόπος διαμοιρασμού του περιεχομένου, το ενδιαφέρον για κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, οι διαδικασίες πολιτικοποίησης μέσω της πλατφόρμας και η συσχέτιση της ψηφιακής δραστηριότητας με άλλους τρόπους πολιτικής συμμετοχής και ακτιβισμού, η δημοφιλία των λογαριασμών των πολιτικών αρχηγών, οι έμφυλες διαφοροποιήσεις και οι νέες μορφές ενόχλησης και απειλής που αναδεικνύονται από τη χρήση της πλατφόρμας.

  • Ταυτότητα

     Το ερευνητικό πρόγραμμα ξεκίνησε τον Νοέμβριο του 2024.

  • Επιστημονική Υπεύθυνη
  • Συντονίστρια Project

    Μαρία Λούκα

  • Συντελεστές/τριες
ρομά

Η Χρήση του TikTok από τη Ρομά Κοινότητα: Έκφραση, Ορατότητα και Αντιμετώπιση Στερεοτύπων

03.02.2025

Το TikTok έχει εξελιχθεί σε μία από τις πιο δημοφιλείς πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης στον κόσμο, με εκατομμύρια χρήστες που δημιουργούν και μοιράζονται σύντομα βίντεο. Οι χρήστες του TikTok προέρχονται από διάφορες κοινωνικές, εθνοτικές και πολιτισμικές ομάδες, μεταξύ των οποίων και η ρομά κοινότητα. Η πλατφόρμα προσφέρει στους Ρομά ίσως μια μοναδική ευκαιρία να εκφράσουν την ταυτότητά τους, να ενισχύσουν την ορατότητά τους και να καταπολεμήσουν τα στερεότυπα και τον ρατσισμό που αντιμετωπίζουν στην καθημερινή ζωή.

Οι Ρομά χρησιμοποιούν το TikTok κυρίως γιατί είναι πιο εύχρηστο. Με βάση μια παλιότερη έρευνα της Πανελλαδικής Συνομοσπονδίας Ελλήνων Ρομά το 98% των Ρομά είναι λειτουργικά αναλφάβητοι, οπότε το TikTok είναι το μόνο social media που μπορούν να χρησιμοποιήσουν με διάφορους τρόπους, με στόχο είτε να προβάλλουν τη ζωή τους, την κουλτούρα τους, είτε να μάθουν τον κόσμο μέσω των social media. Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι Ρομά για πρώτη φορά μπόρεσαν, μέσα από σύντομα βίντεο να παρουσιάσουν χορούς, τραγούδια, έθιμα και άλλες εκφράσεις της πολιτισμικής τους κληρονομιάς. Αυτή η χρήση του TikTok δίνει στους Ρομά την ευκαιρία να μοιραστούν τη μοναδικότητά τους με το ευρύ κοινό και να εξηγήσουν την κουλτούρα τους με έναν πιο άμεσο τρόπο, που συχνά λείπει από τα παραδοσιακά μέσα επικοινωνίας.

Επιπλέον, η πλατφόρμα προσφέρει τη δυνατότητα να αλληλεπιδράσουν με άλλους Ρομά, με τη μορφή κυρίως του live streaming, δημιουργώντας έτσι μία κοινότητα, όπου τα μέλη μπορούν να μοιράζονται κοινές εμπειρίες και να στηρίζουν ο ένας τον άλλον. Αυτή η επικοινωνία ενισχύει την αίσθηση της ταυτότητας και της κοινότητας, καθώς τα βίντεο του TikTok αποτελούν έναν τρόπο εξωστρέφειας και συνδέσεων που συχνά δεν ήταν διαθέσιμες στους Ρομά σε άλλες πλατφόρμες ή στην πραγματική ζωή.

Η ορατότητα είναι ένα από τα βασικά πλεονεκτήματα που προσφέρει το TikTok στην ρομά κοινότητα. Μέσα από τα βίντεο οι Ρομά μπορούν να απομακρυνθούν από τα αρνητικά στερεότυπα που τους ακολουθούν εδώ και αιώνες. Η κοινωνία συχνά τους θεωρεί εγκληματίες, περιθωριακούς ή εκμεταλλευτές, και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ενισχύουν αυτή την εικόνα, δείχνοντάς τους Ρομά συνήθως ως αντιπαθείς ή μη παραγωγικούς πολίτες. Ωστόσο, μέσα από το TikTok, οι Ρομά έχουν τη δυνατότητα να αμφισβητήσουν αυτά τα στερεότυπα και να παρουσιάσουν την καθημερινή τους ζωή, την τέχνη τους και την κοινωνική τους δράση, αποδεικνύοντας την πολυμορφία και την αξία τους ως μέλη της κοινωνίας.

Το TikTok επιτρέπει στους χρήστες να δημιουργούν περιεχόμενο που καταδεικνύει τη θετική πλευρά της ρομά κουλτούρας. Βίντεο με χορούς, τραγούδια και εορταστικές εκδηλώσεις συνδυάζονται με σύγχρονα μουσικά κομμάτια ή ακόμα και με χιούμορ, προσελκύοντας ένα ευρύτερο κοινό και συμβάλλοντας στην καλύτερη κατανόηση της ρομά ταυτότητας. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, δημιουργείται και μια νέα και θετική εικόνα των Ρομά, η οποία μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των προκαταλήψεων που κυριαρχούν στην κοινωνία.

Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι το TikTok έχει βοηθήσει να χτιστούν νέες συμμαχίες και να ενισχυθεί η συνείδηση της ενότητας μεταξύ των Ρομά. Πολλοί χρήστες από διαφορετικές χώρες και πολιτισμούς της ρομά κοινότητας μοιράζονται τις εμπειρίες τους και προβάλλουν κοινά θέματα που αντιμετωπίζουν, όπως η δυσκολία πρόσβασης σε εκπαίδευση ή η κοινωνική περιθωριοποίηση. Αυτή η νέα δυναμική επικοινωνίας και υποστήριξης δημιουργεί ένα πλαίσιο που προάγει τη συλλογικότητα και τον αλληλοσεβασμό.

Αν και το TikTok προσφέρει πολλές δυνατότητες για θετική έκφραση, η ρομά κοινότητα δεν είναι απαλλαγμένη από τις δυσκολίες και τις αρνητικές αντιδράσεις που προκαλούν τα στερεότυπα και ο ρατσισμός. Οι Ρομά χρήστες συχνά αντιμετωπίζουν προσβλητικά σχόλια και επιθέσεις που αναπαράγουν τις προκαταλήψεις της κοινωνίας. Σχολιαστές αναφέρονται σε αυτούς με χαρακτηρισμούς όπως «κλέφτες», «υπαλλήλους της Δ.Ε.Η.» ή «παρείσακτους», ενώ άλλοι τους καταδικάζουν για τις επιλογές τους  και τον τρόπο ζωής. Αυτού του είδους τα ρατσιστικά σχόλια επηρεάζουν αρνητικά τη διάθεση και την αυτοεκτίμηση των δημιουργών των βίντεο. Κάποιοι άλλοι πάλι το χρησιμοποιούν χιουμοριστικά.

Η ύπαρξη τέτοιων αρνητικών σχολίων ενδέχεται να προκαλέσει αρνητικές συνέπειες για τη ρομά κοινότητα στον ψηφιακό κόσμο, δημιουργώντας ένα τοξικό περιβάλλον που διαιωνίζει τα στερεότυπα και τις διακρίσεις και των Ρομά προς τους μη Ρομά αλλά και αντίστροφα.

Η χρήση του TikTok από τη ρομά κοινότητα αναδεικνύει τη δύναμη του ψηφιακού κόσμου στην καταπολέμηση των στερεοτύπων και του ρατσισμού. Μέσα από τη δημιουργία και την κοινοποίηση περιεχομένου, οι Ρομά έχουν την ευκαιρία να προβάλλουν την πολιτιστική τους κληρονομιά, να ενισχύσουν την αλληλεγγύη τους και να διαδώσουν θετικά μηνύματα σχετικά με την ταυτότητά τους. Παράλληλα, η πλατφόρμα αυτή τους προσφέρει ένα σημαντικό εργαλείο για να αμφισβητήσουν την αρνητική εικόνα που συχνά τους αποδίδεται στην κοινωνία. Με τέτοιο τρόπο το χρησιμοποιώ και εγώ προσωπικά.

Ωστόσο, οι Ρομά στο TikTok συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν προκλήσεις, όπως ο ρατσισμός και οι προκαταλήψεις που εκφράζονται στα σχόλια των χρηστών. Η αντίδραση σε αυτά τα αρνητικά σχόλια, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της θετικής αναπαράστασης των Ρομά, μπορεί να συμβάλει στην ενδυνάμωση της κοινότητας και στην καταπολέμηση των διακρίσεων που παραμένουν βαθιά ριζωμένες στην κοινωνία.

Πολιτική Cookies