Τσαρλς Έλληνας: Δύσκολη η απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο μέσα στη δεκαετία

Ο Τσαρλς Έλληνας είναι ένας από τους πλέον διακεκριμένους εμπειρογνώμονες στο χώρο της Ενέργειας. Senior Fellow στο Παγκόσμιο Κέντρο Έρευνας σήμερα και παλιότερα επικεφαλής του ενεργειακού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ο κ. Έλληνας είναι βαθύς γνώστης των ζητημάτων της Ενέργειας, ιδιαίτερα του φυσικού αερίου. Πάντοτε διατυπώνει με ευθύτητα τις απόψεις του, πράγμα που φαίνεται και από τη συζήτηση που κάναμε μαζί του.

Πιστεύετε ότι είναι εφικτή η απεξάρτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το ρωσικό αέριο σε ένα ορατό χρονικό διάστημα;

Όχι. Είναι κάτι πολύ δύσκολο. Θα μπορέσει η Ευρώπη να βρει εναλλακτικές ποσότητες φυσικού αερίου (στο εξής ΦΑ) και υγροποιημένου φυσικού αερίου (στο εξής ΥΦΑ), αλλά όχι αρκετές για να απεξαρτηθεί από το ρωσικό ΦΑ αυτή τη δεκαετία. Με το πρόβλημα διαλειψημότητας να μην έχει επιλυθεί και το πράσινο υδρογόνο να χρειάζεται περισσότερο από δέκα χρόνια για να μπορεί να συμβάλει σε μεγάλες ποσότητες, η Ευρώπη θα έχει ανάγκη από ΦΑ ίσως για περισσότερο από 15 χρόνια από τώρα.

Κατ’ αντιστοιχία, είναι εφικτό να διοχετευτούν οι ρωσικοί ενεργειακοί πόροι από την αγορά της ΕΕ σε αυτήν της Κίνας ή της Ινδίας;

Ήδη, μέχρι το 2030 η Ρωσία θα εξάγει περίπου 100bcm/yr ΦΑ με αγωγούς στην Κίνα και περισσότερο σαν ΥΦΑ. Κινέζικες εταιρείες έχουν ήδη επενδύσει σε έργα ενέργειας στην Ρωσία και θα αναπληρώσουν τις δυτικές εταιρείες πετρελαίου που έχουν φύγει. Κινέζικες εταιρείες επίσης ήδη προχωρούν στην αγορά πετρελαίου σε καλές τιμές. Το ίδιο πάει να κάνει και η Ινδία όπως έχει ήδη ανακοινώσει.

Θεωρείτε ότι η τρέχουσα ενεργειακή κρίση θα οδηγήσει σε μετάθεση στο μέλλον των προθεσμιών για την πράσινη μετάβαση;

Σίγουρα. Ἠδη η χρήση άνθρακα έχει αυξηθεί σημαντικά στις Ευρώπη, Κίνα και Ινδία λόγω των υψηλών τιμών ΦΑ. Ο Πρόεδρος Xi είπε τώρα τελευταία ότι οι στόχοι της χώρας για χαμηλές εκπομπές άνθρακα δεν πρέπει να αποβούν σε βάρος της ενεργειακής ασφάλειας ή της «κανονικής ζωής» των απλών ανθρώπων.

Σε όλες τις μεγάλες οικονομίες πιο μεγάλη σημασία έχει τώρα η ενεργειακή ασφάλεια παρά οι στόχοι κλιματικής αλλαγής.

Για παράδειγμα στο ΗΒ η κυβέρνηση σχεδιάζει αλλαγές στις νομικές δεσμεύσεις για την κλιματική αλλαγή προκειμένου να επιταχυνθεί η αδειοδότηση για νέα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Βόρεια Θάλασσα με βάση “εθνικούς λόγους ασφαλείας”.

Τις τελευταίες μέρες γίνεται ξανά λόγος για αξιοποίηση των ενεργειακών κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου, καθώς και για ενδεχόμενες ενεργειακές συνέργειες Ελλάδας-Κύπρου-Τουρκίας. Έχουν ρεαλιστική βάση αυτά τα σενάρια;

Έχουν αλλά κυρίως πολιτική. Πρέπει να δούμε προσεκτικά το μήνυμα απὀ την Ευρώπη. Ο στόχος είναι να βρει εναλλακτικές πηγές ΦΑ για μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο κατά δύο-τρίτα φέτος και απεξάρτηση μέχρι το 2027. 

Επίσης η ΕΕ επιμένει ότι η χρήση φυσικού αερίου στην Ευρώπη θα μειωθεί κατά 30% έως το 2030 και στο μηδέν έως το 2050 και σε ραγδαία μετάβαση σε ΑΠΕ. 

Υπάρχει επίσης αντίσταση από ακτιβιστές/ριες ότι οι επενδύσεις σε νέα έργα ορυκτών καυσίμων κλειδώνουν τη μακροπρόθεσμη χρήση τους και καθυστερούν τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Δεν έχει σημασία αν θα τα καταφέρει ή όχι. Για τους επενδυτές έχει σημασία ένα ξεκάθαρο μήνυμα και σαφείς πολιτικές.

Αυτή η αβεβαιότητα για το μέλλον του ΦΑ στην Ευρώπη αποθαρρύνει επενδυτές.

Ποιος θα επενδύσει δισεκατομμύρια δολάρια σε μακροπρόθεσμα έργα μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει 5 χρόνια εξαγωγών;

Κατά τη γνώμη σας, η Ελλάδα έχει δυνατότητες να προβεί σε κινήσεις που θα μειώσουν το ενεργειακό κόστος στην εγχώρια αγορά;

Έχει κάποιες δυνατότητες – όπως κάνουν οι άλλοι, χαλάρωση στους ενεργειακούς στόχους, επιστροφή στον λιγνίτη, επιτάχυνση ΑΠΕ, ηλεκτρικές διασυνδέσεις. Επίσης χρήση κεφαλαίων από το ταμείο εμπορίας ρύπων ETS για βοήθεια ευάλωτων καταναλωτών ενέργειας και επενδύσεις σε ΑΠΕ.