Trans lives matter
Το Athens Pride συμπληρώνει 20 χρόνια ύπαρξης και πορείας. Μια διαδρομή που καθόλου ευθύγραμμη δεν ήταν. Αντίθετα σε πολλά της σημεία ήταν στενάχωρα μοναχική, δαιδαλώδης και κακοτράχαλη αλλά ακολουθώντας πάντα έναν σταθερό ορίζοντα υπεράσπισης της ζωής. Σ’ αυτά τα χρόνια έγιναν σημαντικά βήματα προόδου στην κατεύθυνση της κατοχύρωσης δικαιωμάτων με κορυφαίες στιγμές τη θέσπιση του συμφώνου συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια και τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, ωστόσο, μένουν πολλά ακόμα να γίνουν για να μπορούμε να μιλάμε για μια πραγματική συνθήκη ισότητας.
Η φετινή επέτειος των 20 χρόνων συμπίπτει με μια κρίσιμη ιστορική καμπή όπου η ακροδεξιά σε διεθνές επίπεδο επιδιώκει τη συντηρητικοποίηση της δημόσιας σφαίρας, αμφισβητώντας τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα κι επιδιώκοντας την οπισθοχώρηση στο καθεστώς της ετεροκανονικότητας και του έμφυλου δυισμού. Τα τρανς άτομα βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της επίθεσης με την κλιμάκωση της τρανσφοβικής ρητορικής, την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου της Μεγάλης Βρετανίας σύμφωνα με την οποία οι τρανς γυναίκες δεν πληρούν τον νομικό ορισμό της «γυναίκας», την αναίρεση διάφορων βελτιωτικών πρακτικών στις ΗΠΑ, την ανάδυση της TERF (Trans exclusionary radical feminist) πτέρυγας στον φεμινιστικό χώρο.
Σ’ ένα τέτοιο μεταιχμιακό πολιτικοκοινωνικό περιβάλλον, το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή, σταθερά προσηλωμένο στον σκοπό της εξάλειψης των διακρίσεων και των ανισοτήτων για τα τρανς και εν γένει για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, δίνει σήμερα βήμα σε τρεις τρανς γυναίκες να μιλήσουν γι’ αυτά που τις πληγώνουν αλλά και γι’ αυτά που τις δυναμώνουν.
Μεγαλώνουμε με την πεποίθηση πως το να είσαι η εαυτή σου είναι πολυτέλεια ή αδυναμία. Στην πραγματικότητα είναι βασική ανάγκη. Είναι αναγκαία προϋπόθεση ύπαρξης.
Η θέση που τοποθετεί η πατριαρχία τις τρανς γυναίκες είναι στην περιφέρεια της κοινωνίας. Δε θέλουν να είμαστε στο κέντρο και να συμμετέχουμε ισότιμα στις κοινωνικές διεργασίες. Γι’ αυτό το εκπαιδευτικό σύστημα δεν είναι καθόλου ανοιχτό, φιλικό και συμπεριληπτικό για τα τρανς άτομα. Δεν τα αγκαλιάζει. Ακόμα περισσότερα τα τρανς άτομα με μεταναστευτική καταγωγή, όπως εγώ. Κι αυτό συνεχίζεται και στην εργασία. Δε μας υποστηρίζουν ώστε να έχουμε πρόσβαση και να μπορούμε να λειτουργήσουμε μ’ έναν ενεργό και αρμονικό τρόπο. Μας ωθούν στην απόσυρση. Θέλουν να ζούμε στη σκιά και να αποσυρόμαστε από τις επιθυμίες μας. Αυτό συνιστούν οι διακρίσεις και οι περιορισμοί και μαζί τα στερεότυπα για το τι μπορούν να κάνουν τα τρανς άτομα και οι τρανς γυναίκες συγκεκριμένα.
Για μένα το να είμαι τρανς γυναίκα είναι απελευθερωτικό, παρότι είναι ένα απολύτως ευάλωτο βίωμα είναι ταυτόχρονα και εντελώς απελευθερωτικό. Είναι η μεγαλύτερη αντίσταση στην εξουσία που θέλει να ορίζει τι είμαστε και να μας καταπιέζει, βάζοντας μας στα κουτάκια της. Αρνούμαι να μπω σε αυτό το κουτάκι κι αυτό αφορά σε όλες τις πτυχές της ζωής μου, είναι καθοριστικό. Παρακολουθώ συνέχεια τη γενοκτονία στη Γάζα και ματώνει η καρδιά μου γιατί είμαι Παλαιστίνια. Το να στέκομαι περήφανη και ορατή είναι μια μορφή αντίστασης και σε αυτό το πεδίο. Οσο κι αν προσπαθούν να μας εξαφανίσουν, θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε.
Για μένα το τρανς βίωμα είναι υπαρξιακό. Έχει να κάνει με την εσωτερική αναζήτηση και την ανθρώπινη εξέλιξη. Ναι μου δημιουργεί φόβο αυτό το τρομοκρατικό και ρατσιστικό κύμα που απλώνεται στον κόσμο και κυρίως φοβάμαι να μην ακυρώσουν τη ρύθμιση για την ταυτότητα φύλου, αν και για μένα ως τρανς μετανάστρια είναι σχεδόν αδύνατο να κάνω χρήση αυτής της ρύθμισης αλλά ξέρω ότι είναι σημαντική. Αντλώ δύναμη από την πίστη μου σε κάτι καλύτερο, κάτι μεγαλύτερο από το εγώ και εσύ, εμείς και οι άλλοι. Βρίσκω διαφυγή στην τέχνη και στο γράψιμο. Κι αυτό είναι ένα κίνητρο να συνεχίσω.
Ενώ τα προηγούμενα έτη μας δόθηκε η ευκαιρία μετά από τεράστια προσπάθεια να κατοχυρώσουμε κάποια σημαντικά νομοθετήματα στην χώρα μας, στην παρούσα φάση παρατηρείται παγκοσμίως μια στοχευμένη επίθεση στα δικαιώματα και τα κεκτημένα των τρανς ανθρώπων και μάλιστα οργανωμένη και χρηματοδοτούμενη από ισχυρά συντηρητικά λόμπι. Κύριος εκφραστής τους ο τελευταίος πρόεδρος των ΗΠΑ που έχει προβεί σε μια σειρά εξωφρενικά αντιδημοκρατικών και ακραία τρανσφοβικών μέτρων, ακυρώνοντας προηγούμενα διατάγματα που προστάτευαν τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, εμποδίζοντας την πρόσβαση νέων και μεγαλύτερων τρανς ανθρώπων σε υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας, απαγορεύοντας τη συμμετοχή τρανς αθλητών σε αγωνίσματα και σχεδόν καταργώντας τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Αυτό ήδη έχει αρχίσει να επηρεάζει τις κοινωνικό-πολιτικές δυναμικές και σε άλλες χώρες με πιο πρόσφατο παράδειγμα την Αγγλία, ενώ έχει ενδυναμώσει αναχρονιστικές ρητορικές και στη χώρα μας που δυστυχώς αντανακλώνται ακόμη και μέσα στον φεμινισμό, την αριστερά και την αναρχία.
Προσωπικά μου δημιουργεί τεράστια ανασφάλεια το γεγονός ότι εκτός από τους ήδη αρκετούς αποκλεισμούς και τις ψυχο-κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζω, έχοντας επιπρόσθετα το άγχος της καθημερινής μου επιβίωσης και αγωνία για το μέλλον μου, θα πρέπει να έχω να αντιμετωπίσω κι ένα καινούριο κύμα καταπιέσεων και επισφάλειας στο δημόσιο χώρο, λεκτικής κι ενδεχομένως σωματικής βίας, καταστάσεις που ενθαρρύνονται από το μισαλλόδοξο ,αντιδικαιωματικό λογο στον οποίο όλο και συχνότερα βρίσκομαι εκτεθειμένη. Κι έχω περάσει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου μέσα σε αυτή τη συνθήκη. Μεγαλώνω, η μόνη δουλειά που μου επιτρέπει να βιοποριστώ σχεδόν αξιοπρεπώς απαξιώνεται χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη από πουθενά για την έξοδο μου από αυτήν και δεν θα πάρω σύνταξη ποτέ. Τι θα απογίνω όταν με εγκαταλείψουν οι αντοχές μου και τα ψυχικά μου αποθέματα; Έχω βαρεθεί να είμαι ένα εύσημο συμπεριληπτικότητας στις συνειδήσεις και στις ατζέντες των άλλων, μέχρι όπου προαιρούνται να μου επιτρέψουν.
Η πραγματική συμπερίληψη φαίνεται στην πράξη όχι στην πρόθεση. Γι’ αυτό θεωρώ παραπάνω από ποτέ απαραίτητη την ορατότητα των τρανς και των ΛΟΑΤΚΙ ανθρώπων, την συνεχή επαγρύπνηση, την αλληλομόρφωση και τη διαρκή ζύμωση μεταξύ των κινημάτων, την ενσυναίσθηση και την διαθεματική προσέγγιση στην διεκδίκηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η κατανόηση των σύνθετων σχέσεων που υπάρχουν μεταξύ διαφορετικών παραγόντων, όπως η φυλή, το φύλο, η τάξη, η εθνικότητα και άλλες κοινωνικές ταυτότητες, επιβεβαιώνει ότι οι παραβιάσεις δικαιωμάτων συχνά επηρεάζονται από πολλές συνιστώσες, και ότι η αντιμετώπισή τους απαιτεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση .Άλλος δρόμος δεν υπάρχει.
Στην Ελλάδα του 2025, η ζωή μιας τρανς γυναίκας και γενικότερα ενός τρανς/φυλοδιαφορετικού προσώπου, παραμένει μια πράξη αντίστασης και αγώνα. Καθημερινά καλούμαστε να αποδεικνύουμε την αλήθεια μας, την ανθρωπινότητά μας. Από το σχολείο μέχρι την εργασία και την υγεία και από τη στέγη μέχρι και τη δικαιοσύνη, οι τρανς γυναίκες βιώνουμε συστηματικούς αποκλεισμούς. Και, ναι, ακόμα και μέσα σε φεμινιστικά κινήματα, ώ του θαύματος, πολλές φορές μας αντιμετωπίζουν ως απειλές.
Η κακοποίηση των τρανς προσώπων δεν έρχεται μόνο από την ακροδεξιά πολυκατοικία. Έρχεται και με τη μορφή ενός “φεμινιστικού” λόγου που δεν μας χωρά. Όταν το βιολογικό φύλο γίνεται φετιχοποιημένο κριτήριο για το ποια “δικαιούται” να είναι γυναίκα ή θηλυκότητα, εμείς οι τρανς γυναίκες μετατρεπόμαστε σε στόχο.
Ζούμε σε μια χώρα όπου η ρητορική μίσους και ο ρατσιστικός λόγος νομιμοποιούνται με το προσωπείο της “γνώμης” και της “άποψης”. Όπου οι επιθέσεις σε τρανς πρόσωπα δεν είναι ποτέ μεμονωμένα περιστατικά, αλλά κομμάτι ενός συστήματος που μας θέλει φιμωμένα, τρομαγμένα, αόρατα ή και νεκρά.
