Η ψήφος των νέων, τα Exit Polls και η επόμενη μέρα: Ανοίγοντας τον διάλογο
Εισαγωγή
Στις εκλογές της 21ης Μαϊου καταγράφηκε μια σαρωτική νίκη για τη Νέα Δημοκρατία (40,79%) και παράλληλα μια συντριπτική ήττα για τον ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία (20,7%). Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής (11,46%) αύξησε πάνω από 3 ποσοστιαίες μονάδες το ποσοστό του σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2019, ενώ κατάφερε να βγει δεύτερο κόμμα σε έξι περιφέρειες. Το ΚΚΕ έλαβε 126.174 περισσότερες ψήφους και έφτασε το 7,23%. Η Ελληνική Λύση από το 3,70% ανέβηκε στο 4,45% ενώ το ΜΕΡΑ25 – Συμμαχία για τη Ρήξη έμεινε εκτός Βουλής με 2,63%. Πολύ κοντά στην είσοδό τους στη Βουλή το κόμμα «Νίκη» (2,92%) και η Πλεύση Ελευθερίας (2,89%), ενώ το συνολικό ποσοστό των κομμάτων που μένουν εκτός κοινοβουλίου είναι στο 16,1%.
Εύλογα, σε όλα τα κόμματα, στο καθένα από τη δική του σκοπιά, αλλά και ευρύτερα σε επίπεδο δημόσιου λόγου και κοινωνίας, έχει ανοίξει μια συζήτηση σε σχέση με το τι σηματοδοτούν τα αποτελέσματα, ενώ παράλληλα, μετά την αποτυχία σχηματισμού κυβέρνησης, έχουμε ήδη μπει σε νέα προεκλογική περίοδο ενόψει των βουλευτικών εκλογών της 25ης Ιουνίου.
Σε αυτό το τοπίο, στο πλαίσιο του project “Youth – Voice On” στρέφουμε την προσοχή μας στην ψήφο των νέων 17 – 34 ετών, όπως προκύπτει από το exit poll.
Η ψήφος των νέων το 2019 και το 2023: Μια συγκριτική καταγραφή
Μέσα από μια συγκριτική καταγραφή των αποτελεσμάτων στη νέα γενιά, όπως προκύπτουν από τα exit polls στις βουλευτικές εκλογές του 2019 και του Μαΐου του 2023, καταγράψαμε τα αποτελέσματα των εκλογικών συνδυασμών: α. στην ηλικιακή ομάδα 17 – 24 ετών (γράφημα 1), β. πιο ειδικά σε όσες και όσους είναι φοιτητές και φοιτήτριες (γράφημα 2) και γ. στην ηλικιακή ομάδα 25 – 34 ετών (γράφημα 3).
Η Νέα Δημοκρατία καταγραφεί πρωτιά συνολικά στη νέα γενιά. Στην ψήφο των νέων 17 – 24 ετών το ποσοστό της βρίσκεται στο 33,1% με άνοδο 3,1% σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2019. Απ’ την άλλη, στην ψήφο των φοιτητών/τριών, η δύναμη της Νέας Δημοκρατίας από το 35% το 2019 πέφτει το Μάιο του 2023 στο 31,1%. Τέλος, στην ηλικιακή κατηγορία 25 – 34 ετών καταγράφει ποσοστό 31%, το ίδιο ακριβώς ποσοστό που είχε και το 2019.
Αν και η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται στη νέα γενιά σχεδόν 10 μονάδες κάτω σε σχέση με τα συνολικά ποσοστά της, είναι γεγονός ότι – με εξαίρεση την ψήφο των φοιτητών/τριών – δεν υπέστη φθορά και έρχεται μετά από πολλά χρόνια πρώτη σε βουλευτικές εκλογές στις νεότερες ηλικίες.
Γράφημα 1
Ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία είναι μακράν ο μεγάλος ηττημένος και στη νέα γενιά. Σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2019, καταγράφει πτώση 13,9% στην ηλικιακή κατηγορία 17 – 24 ετών, πτώση 12,1% στην ψήφο των φοιτητών/τριών και πτώση 13,1% στην ηλικιακή κατηγορία 25 – 34 ετών. Έρχεται, επομένως, στη δεύτερη θέση με 24,1% (17 – 24 ετών), 26,9% (φοιτητές/ριες) και 22,9% (25 – 34 ετών). Να σημειωθεί ότι σε όλες τις βουλευτικές εκλογές από το 2012 και μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν άνετα και με διαφορά στην πρώτη θέση στη νέα γενιά, με εξαίρεση τις Ευρωεκλογές του 2019.
Το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής καταγράφει σημαντική άνοδο στην εκλογική του επιρροή στη νέα γενιά. Πιο ειδικά, το αποτέλεσμα του exit poll φέρνει το ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝ.ΑΛ. σε ποσοστά 9,7% στην ηλικιακή κατηγορία 17 – 24 ετών (άνοδος 4,7%), 10,5% στην ψήφο των φοιτητών/ριών (άνοδος 6,5%) και 10,2% σε νέες και νέους 25 – 34 ετών (άνοδος 4,2%).
Γράφημα 2
Σε ανοδική πορεία στη νέα γενιά βρίσκεται και το ΚΚΕ. Στην ηλικιακή κατηγορία 17 – 24 ετών φτάνει στο 7,3% με άνοδο 3,3% σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2019. Αντίστοιχα, στην ηλικιακή κατηγορία 25 – 34 ετών καταγράφει ποσοστό 8,1% (άνοδος 2,1%), ενώ στην ψήφο των φοιτητών/ριών το ΚΚΕ καταγράφει το δεύτερο μεγαλύτερο ποσοστό του με 8,2% (άνοδος 4,2%). Σε σχέση με τη σημαντική άνοδο του ΚΚΕ στη φοιτητική ψήφο, αξίζει να σημειωθεί ότι η Πανσπουδαστική έρχεται τα τελευταία δύο χρόνια στην πρώτη θέση στις φοιτητικές εκλογές.
Η Ελληνική Λύση καταγράφει ποσοστό 4,6% στους 17 – 24. Στην ψήφο των φοιτητών/τριών ανεβαίνει από το 2% στο 4,5% και στην ηλικιακή κατηγορία 25 – 34 ετών καταγράφει άνοδο 2,1 μονάδων και ποσοστό 5,1%.
Αν και το ΜΕΡΑ25 – Συμμαχία για τη Ρήξη έμεινε εκτός Βουλής στις εκλογές του Μαϊου, στη νέα γενιά διατηρεί τα αυξημένα ποσοστά που είχε στις βουλευτικές εκλογές του 2019. Πιο ειδικά, καταγράφει ποσοστό 5,1% στην ηλικιακή κατηγορία 17 – 24 ετών, στην ψήφο των φοιτητών/ριών βρίσκεται στο 5,8%, ενώ το ποσοστό του φτάνει στο 6,4% στην ηλικιακή κατηγορία 25 – 34 ετών.
Γράφημα 3
Η Πλεύση Ελευθερίας κάνει την έκπληξη στη νέα γενιά με ποσοστά που φτάνουν στο 5,9% στις νέες και τους νέους 17 – 24 ετών, το 4,9% σε φοιτητές/ριες και το 4,5% στην ηλικιακή κατηγορία 25 – 34 ετών. Αν και η Πλεύση Ελευθερίας είχε κατέβει το 2019, δεν έχουμε διαθέσιμα στοιχεία για τα αποτελέσματά της στη νέα γενιά. Η “ακτινογραφία” των ψηφοφόρων της στις ηλικιακές ομάδες για τις οποίες συζητάμε παραμένει εν πολλοίς ακόμη αχαρτογράφητη.
Τέλος, το ακροδεξιό κόμμα Νίκη κατέβηκε για πρώτη φορά και κινήθηκε στη νέα γενιά κάτω από τα συνολικά του αποτελέσματα, καταγράφοντας 2,3% στην ηλικιακή ομάδα 17 – 24 ετών, 1,8% σε φοιτητές/ριες και 2,2% στους 25 – 34.
Να σημειώσουμε ότι το ποσοστό των νέων που ψήφισαν άλλο κόμμα σε σχέση με όσα έχουμε αναφέρει εδώ, ανέρχεται στο 8% στις ηλικίες 17 – 24 ετών, στο 6,2% στους φοιτητές και τις φοιτήτριες και το 9,5% στις ηλικίες 25 – 34 ετών. Δεν έχουμε όμως στη διάθεσή μας στοιχεία σε σχέση με το πως μοιράζεται η ψήφος των νέων στα υπόλοιπα εξωκοινοβουλευτικά κόμματα.
Please Mind the Gap: Τα εκλογικά αποτελέσματα, οι έρευνες κοινής γνώμης και η ματιά που λείπει
Η καταγραφή των αποτελεσμάτων, τα οποία παραθέσαμε υπό τη μορφή συγκριτικών γραφημάτων, βασίστηκε στο κοινό exit poll (Metron Analysis, Alco, Marc, MRB, GPO) για τις βουλευτικές εκλογές του 2019, καθώς και της 21ης Μαΐου του 2023. Στις εκλογές της 21ης Μαϊου, η έρευνα έγινε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα 5.946 ψηφοφόρων, με προσωπικές συνεντεύξεις έξω από 90 εκλογικά κέντρα πανελλαδικά. Τόσο για το 2019 όσο και για το 2023 αντλήσαμε τα αποτελέσματα από το Results Report του κοινού exit poll, διαθέσιμο από τη Metron Analysis.
Οι διευκρινίσεις έχουν μια παραπάνω σημασία, καθώς τα περισσότερα δημοσιεύματα που κυκλοφορούν μετά τις εκλογές της 21ης Μαϊου, αντλούν τα στοιχεία τους σε σχέση με τη ψήφο των νέων από τα πρώτα – αμέσως μετά το κλείσιμο της κάλπης – και όχι τα τελικά αποτελέσματα του exit poll, τα οποία είναι και πολύ πιο κοντά στα πραγματικά αποτελέσματα της κάλπης.
Αξίζει να σταθούμε περισσότερο στα exit polls και την ιστορία τους με έμφαση στη μεθοδολογία προσέγγισης των ευρημάτων τους. Για το λόγο αυτό, τι πιο χρήσιμο από το να επιστρέψουμε σε παλαιότερες μεθοδολογικές επισημάνσεις και συμβουλές του πολιτικού επιστήμονα, καθηγητή και δημοσκόπου Ηλία Νικολακόπουλου, η ξαφνική απώλεια του οποίου στα τέλη του περσινού Ιούνη αποτελεί μεγάλο πλήγμα για την επιστημονική έρευνα. Ο Νικολακόπουλος είναι άλλωστε και ο άνθρωπος που εισήγαγε τα “exit polls” στις ελληνικές εκλογές το μακρινό 1994.
Τo “exit poll” στην πράξη σημαίνει να στήνονται “δεύτερες κάλπες” έξω από ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα εκλογικών τμημάτων, όπου ένας αριθμός ψηφοφόρων, αφού έχουν ψηφίσει, καλούνται να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο με στοιχεία φύλου, ηλικίας, μόρφωσης κτλ., καθώς και το κόμμα που μόλις ψήφισαν.
Παρά το γεγονός ότι η πρωτοποριακή μέθοδος θεωρήθηκε απόλυτα επιτυχημένη κατά την πρώτη εφαρμογή της, όπως εξηγούσε ο Ηλίας Νικολακόπουλος σε συνέντευξη του στο ΒΗΜΑ της εποχής, δεν πρέπει να υπερεκτιμάμε τη σημασία των πλεονεκτημάτων, καθώς καμία δημοσκόπηση δεν είναι φωτογραφία των αποτελεσμάτων. Αντί της αναζήτησης του μαγικού αριθμού των τελικών ποσοστών των κομμάτων, ο Νικολακόπουλος τόνιζε ότι οι δημοσκοπήσεις επισημαίνουν “τάσεις φαινομένων” και μας προσφέρουν δυνατότητες για να προχωρήσουμε σε περαιτέρω εκτιμήσεις.
Στην ίδια κατεύθυνση, σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στα ΝΕΑ το εξίσου μακρινό 2002, ο μεγάλος πολιτικός επιστήμονας σημείωνε ότι “το πρόβλημα με τις πολιτικές δημοσκοπήσεις είναι ότι οι ενδιαφερόμενοι αλλά και το ευρύτερο κοινό απαιτούν μια τέτοια ακρίβεια που καμιά στατιστική θεωρία δεν εξασφαλίζει”. Έχει ενδιαφέρον τι σημείωσε σε σχετική ερώτηση για τη συνταγή της επιτυχίας: “Η ψυχραιμία, η «απόσταση» και το καθαρό μυαλό είναι οι προϋποθέσεις. Δεν φτάνουν όμως χωρίς την τύχη.”
Ο Ηλίας Νικολακόπουλος περιέγραφε το “δημοσκοπικό κορεσμό” ως το μεγαλύτερο εχθρό στη δουλειά ενός δημοσκόπου και όπως εύστοχα το έχει διατυπώσει “οι ενδιαφερόμενοι έχουν κατά κανόνα τη διάθεση να «διαβάζουν» σε μια δημοσκόπηση μόνο ό,τι είναι θετικό γι’ αυτούς και δυσανασχετούν όταν προσπαθεί κάποιος να τους επισημάνει τα αρνητικά”. Συχνά υπενθύμιζε στις παρεμβάσεις του ότι τα πραγματικά μηνύματα τα στέλνει η κάλπη και συμβούλευε να διαβάζουμε ξανά τις έρευνες κοινής γνώμης μετά τις εκλογές, γιατί “μόνο τότε αντιλαμβάνεται κανείς τι προηγουμένως έχει «διαβάσει» λάθος.”
Σε πιο πρόσφατη και εξίσου χρήσιμη παρέμβασή του το 2018, ο Νικολακόπουλος διέκρινε τις ακαδημαϊκές έρευνες πολιτικής κουλτούρας από τις κλασικές δημοσκοπήσεις. Όπως εξηγούσε, στις έρευνες πολιτικής κουλτούρας γίνεται απόπειρα περιγραφής του πολιτικού τοπίου και η πρόθεση ψήφου είναι μία μόνο από τις παραμέτρους ανάμεσα σε πολλές άλλες.
Αντίθετα, περιορίζοντας τη συζήτηση στην προβολή και παρουσίαση μόνον των ποσοστών της πρόθεσης ψήφου για τα διάφορα κόμματα, χάνουμε πολύ μεγάλο κομμάτι πληροφορίας. Τέλος, τόνιζε ότι η ταλάντευση είναι τα τελευταία χρόνια ακόμη μεγαλύτερη, καθώς σε σχέση με το παρελθόν, η ψήφος είναι περισσότερο ψήφος συγκυρίας παρά ταυτότητας.
Αν επιστρέφουμε σήμερα στις μεθοδολογικές επισημάνσεις και τις συμβουλές του Ηλία Νικολακόπουλου, είναι για να μπορέσουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα αποφεύγοντας εύκολες εξηγήσεις, που όσο γρήγορα διατυπώνονται, άλλο τόσο γρήγορα έχουν την τάση να διαψεύδονται. Είναι εξάλλου ενδεικτικό το πόσες φορές μεταξύ φίλων και συναδέλφων σχολιάστηκε τις τελευταίες μέρες το πόσο λείπει η ψύχραιμη και διεισδυτική ματιά του Ηλία Νικολακόπουλου στις αναλύσεις των εκλογικών αποτελεσμάτων.
Προφανώς, η συζήτηση τόσο για τα Exit Polls (βλ. ανακοίνωση ΣΕΔΕΑ στις 23/5/2023), όσο και για τις δημοσκοπήσεις συνεχίζεται και καλά θα κάνει να συνεχιστεί. Άλλωστε, παρά το γεγονός ότι η ψήφος των νέων δε δείχνει μια σαρωτική επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας, όπως συμβαίνει στις άλλες ηλικιακές ομάδες, δεν παύει να ισχύει ότι έπεσαν έξω οι δημοσκοπήσεις που έδειχναν άνετη πρωτιά του ΣΥΡΙΖΑ με διαφορά άνω των 5 (ή ακόμη και των 10) μονάδων στη νέα γενιά.
Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν και έχουν εν πολλοίς ήδη ειπωθεί για τις σταθμίσεις, τον αστάθμητο παράγοντα της εκλογικής συμπεριφοράς των νέων, τις νέες και τους νέους που ψήφισαν για πρώτη φορά στη ζωή τους, όσες και όσους αποφάσισαν τι θα ψηφίσουν τη μέρα των εκλογών κοκ.
Σε κάθε περίπτωση, πολλές φορές η διάψευση που προκύπτει από τις δημοσκοπήσεις και ευρύτερα τις έρευνες κοινής γνώμης σχετίζεται περισσότερο με τις λάθος προσδοκίες που καλλιεργούνται στην κοινή γνώμη, αλλά και την απαξίωση των ερευνών διά της πολιτικής και επικοινωνιακής εκμετάλλευσής τους.
Ανοίγοντας το διάλογο για τη νέα γενιά υπό το φως των εκλογικών αποτελεσμάτων
Το παρόν κείμενο δεν έχει τη φιλοδοξία να δώσει συνολικές ερμηνείες των αποτελεσμάτων. Άλλωστε, αν κάτι περισσεύει μετά από αυτά τα εκλογικά συμπεράσματα, αυτό είναι σίγουρα οι βεβαιότητες για τη συμπεριφορά του εκλογικού σώματος. Σε συνέχεια της ερευνητικής δουλειάς για τη νέα γενιά, στόχος του κειμένου αυτού ήταν, αφενός, να παρουσιάσει τα εκλογικά αποτελέσματα μέσα από τη συγκριτική καταγραφή τους με βάση τα exit polls του Ιουλίου του 2019 και του Μαΐου του 2023 και, αφετέρου, να προαναγγείλει το διάλογο που θα φιλοξενήσουμε το επόμενο διάστημα στο σάιτ του Eteron στο πλαίσιο του project “Youth – Voice On”.
Στον τρόπο με τον οποίο έχουμε πορευτεί ως τώρα, οι έρευνες του Eteron εντάσσονται σε δομημένα και μακράς πνοής project και συνδυάζονται με πρωτοβουλίες δικτύωσης και εμβάθυνσης στις θεματικές και τα ερωτήματα της εκάστοτε έρευνας. Για παράδειγμα, στο πλαίσιο του project “Gen Z – Voice On”, φιλοξενήσαμε έναν εκτεταμένο διάλογο με άρθρα και συνεντεύξεις ερευνητών/τριών και όχι μόνο από την Ελλάδα και το εξωτερικό, τις οποίες συγκεντρώσαμε στο πρώτο e-book του Eteron με τίτλο: “Gen Z, Πολιτική & Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης στην περίοδο της πανδημίας: Ερευνητικά ευρήματα και σχολιασμός”.
Επιπλέον, δώσαμε έμφαση σε πρωτοβουλίες συμμετοχής, διάδρασης και συμπαραγωγής γνώσης και υλικού με νέες και νέους, όπως οι παρουσιάσεις και τα εργαστήρια που οργανώθηκαν στο χώρο του Eteron στην Αθήνα την άνοιξη του 2022, καθώς και η σειρά εκπομπών Gen Z Unmuted. Τέλος, προχωρήσαμε σε πολλαπλές συνέργειες με Ινστιτούτα, Πανεπιστημιακά Ιδρύματα, πολιτιστικούς συλλόγους και άλλους φορείς και συμμετείχαμε σε εκδηλώσεις, σεμινάρια και συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Στο πλαίσιο του νέου project “Youth – Voice On” επιχειρούμε να σκιαγραφήσουμε το προφίλ της νέας γενιάς σε ένα μεγαλύτερο ηλικιακό εύρος 17 – 34 ετών, καταγράφοντας, αναλύοντας και συζητώντας τις τοποθετήσεις των νέων σε μια σειρά από πολιτικά, αξιακά και ιδεολογικά ζητήματα, όπως: θεσμοί, δημοκρατία, οικονομία, μεταναστευτικό, έμφυλα ζητήματα και προσδοκίες για το μέλλον.
Το νέο project ξεκίνησε στις αρχές Μαΐου 2023 με τη δημοσίευση της έρευνας “Η νέα γενιά μετά τα Τέμπη”, υπό την επιστημονική επίβλεψη της Λουκίας Κοτρωνάκη και με τη ματιά μας στραμμένη στη συμμετοχή των νέων στις μεγάλες κινητοποιήσεις του Μαρτίου 2023, τα συναισθήματα, τις απόψεις και τις ιδεολογικο-πολιτικές τους αναφορές. Παράλληλα, αντλήσαμε δεδομένα από τη μεγάλη έρευνα του Eteron και της aboutpeople για την ακτινογραφία των ψηφοφόρων (Απρίλιος 2023) και επιχειρήσαμε μια χαρτογράφηση της νέας γενιάς μέσα από τη συγκριτική μελέτη των δεδομένων, επισημαίνοντας τάσεις, ανοιχτά ερωτήματα και αχαρτογράφητα πεδία.
Αν και έχουμε επιλέξει να μην συμπεριλάβουμε πρόθεση ψήφου στις έρευνες του Eteron, τα αποτελέσματα των ερευνών για τη νέα γενιά δίνουν αφορμές για ενδιαφέρουσες συσχετίσεις με τα εκλογικά αποτελέσματα. Αδιαμφισβήτητα, πολλά ευρήματα επιβεβαιώνουν την έντονη συμμετοχή των νέων σε συλλογικές δράσεις και τη συνολική τους εξοικείωση με κινηματικά ρεπερτόρια δράσης, την ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη και ευαισθητοποίηση σε ζητήματα εργασιακής επισφάλειας, έμφυλης ισότητας, ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων, αστυνομικής καταστολής κ.α. Απ’ την άλλη, η νέα γενιά δεν είναι ομογενοποιημένη ως προς τις άποψεις και τις πρακτικές της και έχουμε εντοπίσει αρκετές διαβαθμίσεις στις τοποθετήσεις ανάλογα με τη θεματική.
Για παράδειγμα, με κάθε ευκαιρία υπενθυμίζουμε στις αναλύσεις μας ότι είναι λάθος να υποτιμήσει κανείς τις ορατές και αόρατες επιδράσεις του νεοφιλελευθερισμού στη νέα γενιά, πόσο μάλλον όταν στην έρευνά μας σε σχέση με τις ιδεολογικο-πολιτικές τοποθετήσεις, την πρωτιά στις απαντήσεις των νέων καταγράφει το “καμία ιδεολογία – πιστεύω στο άτομο”.
Επιπλέον, παρά την ξεκάθαρη αποτύπωση των πλειοψηφικών δημοκρατικών και αντιφασιστικών αντανακλαστικών της νέας γενιάς, έχουμε διαπιστώσει ότι αναπαράγεται μια μειοψηφική αλλά υπαρκτή ακροδεξιά ζώνη επιρροής, με πλέον χαρακτηριστικό πρόσφατο εύρημα το ότι το 14,6% των νέων συμφωνεί & μάλλον συμφωνεί με την άποψη ότι σε ορισμένες περιπτώσεις η δικτατορία είναι προτιμότερη από την δημοκρατία. Τέλος, έχουμε αναδείξει τη σοβαρή επίδραση της συντηρητικής ατζέντας στο μεταναστευτικό και την ανάγκη συστηματικής δουλειάς για την καταπολέμηση της ξενοφοβίας στη νέα γενιά.
Ρωτώντας προεκλογικά ποια ζητήματα θα επηρεάσουν την ψήφο των νέων στις εκλογές της 21ης Μαϊου, προέκυπτε από την έρευνα του Eteron ότι στην πρώτη θέση είναι ο πληθωρισμός & η ακρίβεια και στη δεύτερη θέση η οικονομία & η ανάπτυξη, ενώ το δυστύχημα στα Τέμπη ήταν στην τέταρτη θέση και οι υποκλοπές στην έβδομη και τελευταία θέση.
Η τάση αυτή επιβεβαιώνεται και σε επίπεδο γενικού πληθυσμού σύμφωνα με την έρευνα “Γιατί ψηφίσαμε όπως ψηφίσαμε” που διενήργησε την ημέρα των εκλογών η aboutpeople (για λογαριασμό του NEWS24/7) σε πολίτες που συμμετείχαν στην εκλογική διαδικασία της 21ης Μαΐου 2023. Ως προς τα κριτήρια της ψήφου προκύπτει ότι στις πρώτες τρεις θέσεις βρίσκονται η καλύτερη λειτουργία του κράτους, η οικονομία και τα εθνικά θέματα, ενώ οι επιλογές που συγκέντρωσαν τα χαμηλότερα ποσοστά είναι οι υποκλοπές και το δυστύχημα των Τεμπών.
Γράφημα 4
Συγκεκριμένα για την ψήφο των νέων 17 – 34 ετών, από την έρευνα της aboutpeople την ημέρα των εκλογών προκύπτει ότι οι νέοι και οι νέες ψήφισαν κυρίως αρνητικά, με το 58,2% να δηλώνει ότι ψήφισε το κόμμα που “είναι το λιγότερο κακό”, ενώ μόλις το 38,3% ψήφισε το κόμμα που θεωρούσε καλύτερο. Επιπλέον, το 54,7% των νέων δήλωσαν ότι πήγαν στην κάλπη με σιγουριά ως προς το κόμμα το οποίο σκοπεύουν να ψηφίσουν, ενώ το 43,8% δήλωσε ότι “δίστασε μεταξύ διαφορετικών κομμάτων”.
Τέλος, επειδή δεν έχουμε συγκεκριμένα στοιχεία για την αποχή των νέων στις εκλογές – πόσο μάλλον για τα χαρακτηριστικά της αποχής – πολύ ενδιαφέρον έχει και το παρακάτω εύρημα στην έρευνα της aboutpeople: Το 87,2% των νέων που ψήφισαν στις 21 Μαΐου, δήλωσε ότι σκοπεύει σίγουρα να ψηφίσει και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.
Συμπερασματικά, έχει νόημα, ακολουθώντας και τη συμβουλή του Ηλία Νικολακόπουλου, να επιστρέφουμε ξανά και ξανά στα ευρήματα των ερευνών μας και να τα σκεφτόμαστε υπό το φως των εκλογικών αποτελεσμάτων, τόσο της 21ης Μαϊου, όσο και των επερχόμενων εκλογών της 25ης Ιουνίου. Με βάση όλα τα παραπάνω και με άξονα την έρευνα “Η νέα γενιά μετά τα Τέμπη”, έχουμε απευθυνθεί σε έναν ευρύ κύκλο ανθρώπων και το επόμενο διάστημα θα φιλοξενήσουμε κείμενα διαλόγου, εμβαθύνοντας σε κάποιες από τις θεματικές της έρευνας, κάνοντας συγκρίσεις με άλλες έρευνες για τη νέα γενιά, σχολιάζοντας τα ευρήματα και εντάσσοντας τα σε έναν ευρύτερο διάλογο.
Γιατί το μόνο σίγουρο είναι ότι τα διακυβεύματα για τη νέα γενιά την επόμενη μέρα είναι ιδιαιτέρως υψηλά και οι προκλήσεις εξαιρετικά αναβαθμισμένες.
