Gabriel Zucman: Ο ερευνητής των φορολογικών παραδείσων και της δίκαιης φορολογίας

Το φαινόμενο της φοροαποφυγής και της φοροδιαφυγής μέσω φορολογικών παραδείσων υπάρχει εδώ και χρόνια, ωστόσο αν ο κόσμος καταλάβει ότι αυτός ο πλούτος μπορεί να φορολογηθεί, θ’ αρχίσει να το διεκδικεί. Αυτή είναι μία από τις βασικές αντιλήψεις του Γάλλου οικονομολόγου και διευθυντή του EU Tax Observatory, Gabriel Zucman, ο οποίος εδώ και μερικά χρόνια είναι από τους μεγαλύτερους επικριτές της φορολογικής ανισότητας που επικρατεί παγκοσμίως και προτείνει ένα νέο φορολογικό σύστημα με οραματικό, δημοκρατικό και πρακτικό τρόπο που θα επέτρεπε στη φορολογική δικαιοσύνη να θριαμβεύσει στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο.

Ο Zucman σπούδασε κοινωνικές επιστήμες στην École Normale Supérieure και οικονομικά στην École d’économie de Paris, ενώ ήταν μαθητής του γνωστού οικονομολόγου Τομά Πικετί. Μετά τις μεταδιδακτορικές σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, εξελέγη επίκουρος καθηγητής στο London School of Economics και το 2019 έγινε δεκτός ως μόνιμος αναπληρωτής καθηγητής στο Μπέρκλεϊ.

Πριν λίγες εβδομάδες βρισκόταν στο Νταβός στις συζητήσεις του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ στο ένα και μοναδικό πάνελ για τη φορολογία. Εκεί, συζητούσε με υπουργούς και άλλους αξιωματούχους για την πορεία υλοποίησης της συμφωνίας BEPS 2.0, με την οποία θα καθοριστεί μια κοινή φορολογική βάση σε όσες χώρες την υπογράψουν. Ο Gabriel Zucman σημείωσε πως «η συμφωνία αυτή αποτελεί την πρώτη φορά που από κοινού κάποιες χώρες θα συμφωνήσουν σε έναν ελάχιστο φορολογικό συντελεστή» ωστόσο άσκησε κριτική στη συμφωνία καθώς, όπως τόνισε, ο ελάχιστος συντελεστής εταιρικού φόρου στο 15% είναι πολύ χαμηλός.

"Multinationals are the big winners of globalization, yet their tax rates have collapsed. They must pay their fair share of taxes to ensure the sustainability of the economic system." @gabriel_zucman #wef23 #Davos

Watch live now👇https://t.co/20ohZzcO9z pic.twitter.com/RGOyUkzgR6

— EU Tax Observatory (@taxobservatory) January 19, 2023

Ζυρίχη, Μπαχάμες, Νησιά Κέιμαν, Λουξεμβούργο

Τα ονόματα αυτά κρύβουν μια θλιβερή πραγματικότητα, τη φοροδιαφυγή μιας μειονότητας πολυεκατομμυριούχων εις βάρος της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών. Στο βιβλίο του «Ο κρυμμένος πλούτος των εθνών – Έρευνα πάνω στους φορολογικούς παραδείσους», ο Zucman εκτιμά πως 5.800 δισ. ευρώ ή το 8% του χρηματοοικονομικού πλούτου των νοικοκυριών βρίσκονται σε φορολογικούς παραδείσους. Μεταξύ άλλων, για την επιτυχή καταπολέμηση της οικονομικής αδιαφάνειας, ο Γάλλος οικονομολόγος προτείνει τον εξαναγκασμό των τραπεζών να αποκαλύψουν τα στοιχεία των πελατών τους και τον έλεγχος της ακρίβειας των στοιχείων αυτών.

Στα ελληνικά επίσης κυκλοφορεί και το βιβλίο του «Ο θρίαμβος της αδικίας – Πώς οι πλούσιοι αποφεύγουν τους φόρους και πώς θα τους κάνουμε να πληρώσουν», όπου μαζί με τον επίσης οικονομολόγο και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ, Emmanuel Saez, εξηγούν πώς οι ΗΠΑ εγκατέλειψαν ένα πολύ προοδευτικό φορολογικό σύστημα και υιοθέτησαν πολιτικές οι οποίες δεν χρησιμεύουν παρά στην επαύξηση του πλούτου των λίγων.

Τέλος, το Eteron – Ινστιτούτο για την Έρευνα και την Κοινωνική Αλλαγή δημοσίευσε την έρευνα «Ένας Σύγχρονος Φόρος Υπερκερδών» της ερευνητικής ομάδας του EU Tax Observatory που αποτελείται από τις/τους Gabriel Zucman, Bluebery Planterose, Carlos Oliveira και Manon François και αποτελεί ουσιαστικά μια πρόταση για τη φορολόγηση της αύξησης της χρηματιστηριακής κεφαλαιοποίησης των εταιριών που επωφελούνται από ειδικές περιστάσεις, όπως οι ενεργειακές εταιρείες μετά την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.