50 χρόνια Δημοκρατίας: Μια αποτίμηση
Συμπληρώνονται 50 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και συνήθως, όταν αναφερόμαστε σε αυτή την περίοδο, γκρινιάζουμε, δυσανασχετούμε, απαιτούμε. Ορθώς, γιατί ο αγώνας για καλύτερη ποιότητα Δημοκρατίας οφείλει να είναι συνεχής. Τα αποτελέσματα της έρευνας της aboutpeople για λογαριασμό του Ινστιτούτου Eteron, δείχνουν ότι τα μεγάλα προβλήματα στη λειτουργία της Δημοκρατίας σήμερα θεωρούνται η επιρροή των μεγάλων συμφερόντων, η διαφθορά, η έλλειψη λογοδοσίας των κομμάτων. Ζητάμε από τα κόμματα να αγωνιστούν για το δημόσιο συμφέρον και από τη Δικαιοσύνη να είναι ανεξάρτητη. Πιστεύουμε ότι σε άλλες χώρες της Ευρώπης η δημοκρατία λειτουργεί καλύτερα, ενώ η εμπιστοσύνη μας στους θεσμούς βαίνει μειούμενη (θεσμός ΠΘ 34,3%, Ανεξάρτητες αρχές 34%, ΠτΔ 32,6%, Κυβέρνηση 31,4%, Δικαιοσύνη 29,4% κλπ). Επίσης, το 66,9% θεωρεί ότι οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται από υπερεθνικούς οργανισμούς και όχι από τις ελληνικές κυβερνήσεις.
Τα παραπάνω θα μπορούσαν να περιγράφουν μια Δημοκρατία υπό κατάρρευση. Κατά τη γνώμη του γράφοντος δεν είναι αυτή ολόκληρη η «μεγάλη εικόνα» Τα ευρήματα δείχνουν πολίτες οι οποίοι πιστεύουν στη Δημοκρατία (82,2%), αλλά ζητάνε βελτίωση της λειτουργίας της (69,8% δυσαρεστημένοι). Δύο στους τρεις αξιολογούν θετικά την περίοδο της Γ Ελληνικής Δημοκρατίας, ενώ 6 στους 10 πιστεύουν ότι υπάρχει ελευθερία έκφρασης στη χώρα.
Παράλληλα, μια σειρά σημαντικών γεγονότων όπως η κατάργηση της Βασιλείας (81%), η νομιμοποίηση του ΚΚΕ (74,1%), η είσοδος στην ΕΟΚ (75,8%), η αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης (79,3%), η θεσμοθέτηση της Ισότητας των δύο φύλων 96,7%), η ίδρυση του ΕΣΥ (93,8%), το ΑΣΕΠ (88%), η είσοδος στην ΟΝΕ (61,6%), η Διαύγεια (77,1%), το gov.gr (89,5%) και οι Ολυμπιακοί αγώνες του 2004 (57,5%) κρίνονται θετικά από τη μεγάλη πλειοψηφία των ερωτώμενων.
Μαζί δηλαδή με τις παθογένειες της σκοτεινής πλευράς της Μεταπολίτευσης (σκάνδαλα, διχασμοί, χρεοκοπία κλπ), αν εξετάσουμε με απόσταση αυτά τα 50 χρόνια, τι άλλο θα κρατήσουμε; Tην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, τις μεγάλες προοδευτικές αλλαγές της περιόδου 81-85 (EΣΥ, Ισότητα, αναγνώριση Εθνικής Αντίστασης κλπ), τη συγκυβέρνηση της Αριστεράς με τη Δεξιά το 89, τις μεταρρυθμίσεις όπως ΑΣΕΠ, Διαύγεια, gov.gr, την κυβέρνηση με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ το 2015, τη συμφωνία των Πρεσπών. Πράγματα που 50 χρόνια πριν θα φάνταζαν σενάρια επιστημονικής φαντασίας. Θα κρατήσουμε και το ότι ενώ η Ελλάδα χρεοκόπησε, αντιμετωπίζοντας τη μεγαλύτερη οικονομική κρίση στη μεταπολεμική Ευρώπη και έφτασε στο χείλος του γκρεμού το 2010 και το 2015, τελικά στάθηκε όρθια. Δεν μας κυβέρνησε ο Τραμπ όπως στις ΗΠΑ, δεν είδαμε την ακροδεξιά σε ποσοστά Λεπέν όπως στη Γαλλία, δε βιώσαμε Brexit όπως στη Μεγάλη Βρετανία. Και μπορεί κάποιοι να θεωρούν ότι η χούντα δεν τελείωσε το 73 ή να θεωρούν οι μεν ότι οι δε είναι χούντα (και το αντίστροφο), αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι για πρώτη φορά στην ελληνική ιστορία έχουμε τόσο «αναίμακτες» εναλλαγές κομμάτων στην εξουσία.
Στον συλλογικό τόμο «Μισός αιώνας εκλογές» ο Παύλος Τσίμας παρουσιάζει στοιχεία για το πως ήταν η Ελλάδα πριν το 1974: «Μια χώρα όπου οι απόφοιτοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελούσαν το 3% του ενήλικου πληθυσμού, ενώ 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι είχαν εγκαταλείψει το δημοτικό σχολείο χωρίς να αποφοιτήσουν και πάνω από ένα εκατομμύριο δήλωναν «αγράμματοι». Μια χώρα όπου ένα σπίτι στα τέσσερα δεν ήταν συνδεδεμένο με το ηλεκτρικό δίκτυο και από τα 33.000 χιλιόμετρα εθνικού και επαρχιακού δικτύου μόνο τα 10.000 ήταν ασφαλτοστρωμένα».
Στα παραπάνω ίσως να οφείλεται το ότι η δεκαετία του 1980 θεωρείται η περίοδος που έγιναν οι σημαντικότερες θετικές αλλαγές (36,9%), ο Ανδρέας Παπανδρέου ο καλύτερος πρωθυπουργός των τελευταίων 50 ετών (30,3%) και οι εκλογές του 1981 η πιο σημαντική αναμέτρηση της περιόδου (22,7%). Αντίθετα, οι δεκαετίες 2011-2020 (31,9%) και 2001-2010 (22,4%) κρίνονται ως οι περίοδοι που τα πράγματα κινήθηκαν προς τη λάθος κατεύθυνση για τη χώρα.
Και από εδώ και πέρα τι; Οι μεγάλες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα στο μέλλον, είναι κατά τη γνώμη των ερωτώμενων το Δημογραφικό (44,2%), η φτώχεια (37,8%), η περιβαλλοντική κρίση (26%), το σύστημα Υγείας (22,2%) και η Μετανάστευση (20,8%). Σε αυτό όμως που θα κληθεί πρωτίστως να δώσει πειστική απάντηση το πολιτικό σύστημα στο σύνολο του, είναι η διαδεδομένη ανησυχία, για το 72% του πληθυσμού ότι τα παιδιά που είναι σήμερα 10-17 ετών θα ζήσουν χειρότερα από ότι οι προηγούμενες γενιές. Αν αυτό συνδυαστεί με το ότι τις πιο αρνητικές απόψεις για τη Δημοκρατία και τους θεσμούς εκφράζουν συγκριτικά οι νέοι, εκείνοι που αυτοτοποθετούνται στην κατώτερη οικονομική τάξη, όσοι δεν έχουν αποφοιτήσει από Πανεπιστήμιο και εκείνοι που δεν τοποθετούνται στον άξονα Αριστεράς-Δεξιάς, η καταπολέμηση των κοινωνικών ανισοτήτων θα έπρεπε να είναι η ύψιστη προτεραιότητα. Τότε μόνο, η λειτουργία της Δημοκρατίας θα είναι αποτελεσματικότερη.
