Τα βιολογικά χαρακτηριστικά των δύο φύλων. Τι πιστεύουν οι Έλληνες;

Σπύρος Κασάπης
Μεταδιδακτορικός Ερευνητής στο Ερευνητικό Κέντρο Ames της NASA.

Σχολιασμός αποτελεσμάτων της έρευνας Gender Divide του Ινστιτούτου Eteron

Τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί για την έρευνα του ινστιτούτου Eteron με τίτλο Gender Divide, μας δίνουν πολλές πληροφορίες για τις αντιλήψεις των Ελλήνων όσον αφορά κοινωνικές παθογένειες όπως η έμφυλη βία, ο σεξισμός και οι γυναικοκτονίες, ζητήματα που τα τελευταία χρόνια συζητιούνται όλο και περισσότερο στην Ελληνική δημόσια σφαίρα.

Το πρώτο μέρος της έρευνας ζητάει από τους συμμετέχοντες να απαντήσουν αν μια υπόθεση είναι πιο πιθανό να ισχύει για γυναίκες, για άντρες ή και για τα δύο φύλα το ίδιο. Μια υπο-ομάδα αυτών των υποθέσεων σχετίζεται σε κάποιο βαθμό με την βιολογία των δύο φύλων, όπως το ποιο φύλο ζει περισσότερο, πιο αρρωσταίνει πιο εύκολα, πιο έχει καλύτερη διάθεση και ποιο αισθάνεται περισσότερο μοναξιά. Αυτές οι ερωτήσεις χρειάζεται να αναλυθούν με διαφορετικό τρόπο σε σχέση με τις υπόλοιπες, καθώς σχετίζονται περισσότερο με επιστημονικά δεδομένα που είναι δύσκολο να αμφισβητηθούν, και λιγότερο με την αντίληψη των ερωτηθέντων όσον αφορά το έμφυλο ζήτημα. Παρ’ότι διαφορετικές όσον αφορά αυτή την παράμετρο, οι δύο ομάδες ερωτήσεων-απαντήσεων είναι χρήσιμο να συγκριθούν στο μέλλον με πραγματικά δεδομένα που έχουν συλλεχθεί στην Ελλάδα, ώστε να γίνει σύγκριση μεταξύ της αντίληψης των Ελλήνων και της επιστημονικής πραγματικότητας.

Όσον αφορά τις ερωτήσεις που έχουν μια πιο άμεση επιστημονική βάση, η πλειοψηφία των Ελλήνων πιστεύει πως και τα δύο φύλλα είναι το ίδιο πιθανό να έχουν παραπάνω κιλά, να αρρωσταίνουν πιο εύκολα, να είναι ευδιάθετα και να αισθάνονται μοναξιά. Έρευνες έχουν δείξει πως οι γυναίκες, στις περισσότερες χώρες, είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν πρόβλημα παχυσαρκίας ¹ αλλά είναι πιο δύσκολο να αρρωστήσουν. ² Με βάση αυτές τις έρευνες, ενώ οι συμμετέχοντες απάντησαν “λάθος”, μας παρέχουν πληροφορίες για το πως απαντούν σε ερωτήσεις με βάση τις εμπειρίες τους, παρά με βάση συγκεκριμένες έρευνες για τις οποίες πιθανότητα δεν έχουν ακούσει. Αντιθέτως, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων σωστά θεωρεί πως οι γυναίκες ζουν περισσότερα χρόνια από τους άντρες ³, καθώς τα αποτελέσματα των στατιστικών ερευνών που αφορούν το προσδόκιμο όρο ζωής είναι γνωστά, από όσο φαίνεται, σε ένα ευρύ φάσμα ερωτηθέντων. 

Το γεγονός ότι στην συγκεκριμένη υπο-ομάδα ερωτήσεων το δείγμα απάντησε σε συντριπτικά ποσοστά “το ίδιο” (είτε απάντησαν σωστά όπως στο προσδόκιμο όριο ζωής), σημαίνει πως οι Έλληνες αναγνωρίζουν πως αυτές οι πτυχές της ζωής ενός άντρα ή μιας γυναίκας σχετίζονται περισσότερο με την βιολογία των δύο φύλων (την οποία για τα συγκεκριμένα προβλήματα την θεωρούν παρόμοια) παρά με τις κοινωνικές συνθήκες οι οποίες επικρατούν. Αν και η βιολογία είναι ο σημαντικότερος παράγοντας σε αυτή την υπό-ομάδα, δεν πρέπει να θεωρηθεί πως οι κοινωνικές συνθήκες (διαφορετικές για κάθε φύλο) δεν επηρεάζουν το προσδόκιμο όριο ζωής, την ευαισθησία σε αρρώστιες και τη ψυχοσωματική υγεία του κάθε φύλου. 

Το γεγονός ότι ακόμα και στις ερωτήσεις που υπάρχει σωστή στατιστικά απάντηση (παχυσαρκία και αρρώστιες) οι Έλληνες εμφανίστηκαν είτε αναποφάσιστοι (αν θεωρήσουμε πως κάποιοι απαντούν το ίδιο διότι δεν γνωρίζουν ποιά είναι η στατιστικά σωστή αλήθεια) είτε πιστεύουν ότι όντως οι πιθανότητες, λόγω βιολογίας, είναι παρόμοιες, δείχνει πως ίσως το δείγμα καταλαβαίνει πως τα παραπάνω στατιστικά έχουν περισσότερο βιολογική παρά κοινωνική εξήγηση. Αυτές οι ερωτήσεις μπορούν να θεωρηθούν και λιγότερο χρήσιμες για τον εντοπισμό έμφυλων διακρίσεων καθώς οι ερωτηθέντες απαντούν λιγότερο με βάση την κοινωνική τους αντίληψη, και περισσότερο με βάση του τι θεωρούν επιστημονικά ορθό. Αυτό επαληθεύει και η απάντηση τους στο περισσότερο γνωστό στατιστικό περί μεγαλύτερου προσδόκιμου όρου ζωής για της γυναίκες. 

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντησεις ανα πληθυσμιακή κατηγορία στην ερώτηση ποιο φύλλο αισθάνεται περισσότερο μοναξιά. Άνδρες και γυναίκες απαντούν μόνο κατά 8% ότι το άλλο φύλλο αισθάνεται μοναξιά, ίσως διότι είναι δύσκολο για έναν άνθρωπο να καταλάβει πως βιώνει το αντίθετο φύλο συναισθήματα όπως αυτό της μοναξιάς. Οι άντρες απαντούν κατά 16,6% ότι αισθάνονται περισσότερο μοναξιά ενώ οι γυναίκες κατά 12% παραπάνω (28,6%), μια διαφορά που μπορεί να αποδοθεί στο γεγονός ότι έχει παρατηρηθεί πως οι γυναίκες γενικά αναφέρουν αισθήματα μοναξιάς πιο συχνά από τους άνδρες. ⁴ Ομοίως, ενδιαφέρον παρουσιάζει το ποσοστό των γυναικών που απαντάει ότι η γυναίκες νιώθουν περισσότερη μοναξιά, το οποίο αυξάνεται όσο αυξάνεται και η ηλικία των συμμετεχουσών. Μια αντίστοιχη παρατήρηση μπορεί να γίνει και για τις απαντήσεις που έδωσαν οι ερωτηθέντες άντρες.

Όσον αφορά ζητήματα που άπτονται περισσότερο της κοινωνικής ζωής, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι ερωτήσεις στις οποίες κάποια από τις τρεις απαντήσεις έχει ποσοστό 1%, οι οποίες αφορούν είτε κάποιου είδους κακοποίηση (σεξουαλική παρενόχληση, σωματική κακοποίηση, μηνύματα ερωτικού περιεχομένου από άγνωστο) είτε την αντίληψη περί της θεσης και του ρόλου του κάθε φύλου στην κοινωνία (να είναι επιχειρηματίας ή διευθυντικό στέλεχος, να έχει μεγάλο εισόδημα, να κάνει τις δουλειές του σπιτιού και να μπει φυλακή). Περιληπτικά, είναι μηδαμινό το δείγμα των Ελλήνων που απάντησε ότι είναι πιο πιθανό οι γυναίκες να ειναι επιχειρηματίες, διευθυντικά στελέχη, να έχουν μεγάλο εισόδημα αλλά και να πάνε φυλακή. Ομοίως, μηδαμινό είναι και το δείγμα των Ελλήνων που απάντησε ότι είναι πιο πιθανό οι άντρες να κάνουν τις δουλειες του σπιτιού, επαληθεύοντας με αυτό τον τρόπο την ύπαρξη πατριαρχικών στερεοτύπων στην Ελληνική κοινωνία. Οι συγκεκριμένες αυτές ερωτήσεις έχουν μεγαλύτερο κοινωνιολογικό ενδιαφέρον, επομένως συνιστάται να αναλυθούν περαιτέρω από το ινστιτούτο Eteron.