Από το Orlando LGBT+ απαντούν: Χριστιάννα Γεννατά, Μαίρη Χιόνη, Έλενα Όλγα Χρηστίδη
Γιατί πρέπει να αλλάξω τον τρόπο που μιλάω;
Η γλώσσα δημιουργεί και αντηχεί πραγματικότητες, συν-κατασκευάζει χώρους και αποκλεισμούς. Το να αλλάξω τον τρόπο που μιλάω σημαίνει ότι κάνω χώρο για βιώματα και ταυτότητες, σέβομαι και ενισχύω έναν τρόπο συνύπαρξης ουσιαστικά συμπεριληπτικό. Η πολιτική ορθότητα δεν κάνει κανένα κακό – φέρνει ανακούφιση, αναγνώριση, σεβασμό, ισότητα. Δεν γίνεται για παράδειγμα, να σέβομαι τον αυτοπροσδιορισμό ενός τρανς ανθρώπου και να μην ακολουθώ το όνομα και τις αντωνυμίες που τον συνοδεύουν.
Η πολιτική ορθότητα δεν περιορίζει την ελευθερία του λόγου και δεν ποινικοποιεί τίποτα. Αντίθετα, προτείνει τον περιορισμό του λόγου που κακοποιεί και στιγματοποιεί άτομα και ομάδες. Γι’ αυτό και συνήθως όποιο άτομο την καταγγέλει, είναι κάποιο που βρίσκεται σε θέση ισχύος και δεν θέλει με κανέναν τρόπο να δει κι άλλα άτομα να μοιράζονται ανάλογη ισχύ και δικαιώματα στον δημόσιο χώρο. Να παραδεχτούμε ότι δεν ακούγεται και πολύ ελεύθερο και ισότιμο κάτι τέτοιο.
Γιατί δεν αρκεί το σύμφωνο συμβίωσης στα ΛΟΑΤΚΙ άτομα;
Αρχικά ακόμα και με την μορφή που έχει τώρα, το σύμφωνο συμβίωσης για ομόφυλα ζευγάρια υστερεί από το σύμφωνο για ετερόφυλα ζευγάρια όσον αφορά τα δικαιώματα γονεϊκότητας. Στην περίπτωση των ομόφυλων ζευγαριών δεν συμπεριλαμβάνεται το δικαίωμα τεκνοθεσίας και αναγνώρισης της γονεϊκότητας των δύο γονιών για τα παιδιά που αποκτώνται μέσα σε αυτό, δεν συμπεριλαμβάνεται πρόσβαση σε υπηρεσίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής κ.λπ.
Άρα, έτσι κι αλλιώς, θέλουμε να αλλάξει και το σύμφωνο. Παρ’ όλα αυτά, γιατί δεν είναι αρκετό;
α) Γιατί δεν είναι γάμος και δεν γίνεται να έχουμε πολίτες δύο ταχυτήτων: αυτούς που επιτρέπεται και αυτούς που δεν επιτρέπεται να ασκούν ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά τους (είτε θέλουν να το ασκήσουν, είτε όχι).
β) Γιατί τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα (πρέπει να) είναι ισότιμοι πολίτες του κράτους, ενώπιον των θεσμών και των νόμων.
γ) Δεν έχουμε άλλη απάντηση γι’ αυτό, εκτός από μία αντιστροφή της ερώτησης προς όποιον/α την απευθύνει, με ευθύτητα και ειλικρίνεια: Εσένα γιατί νιώθεις ότι σε αφορά το αν μας αρκεί; Τι υπάρχει που σε προβληματίζει;
Ίσως, η απάντηση στο τελευταίο, πει περισσότερα για το στίγμα και τα στερεότυπα απ’ ό,τι η λογική απαρίθμηση περί ισότητας που προηγήθηκε.
Διαφορετικότητα στο σχολείο. Πώς τη βιώνουν τα παιδιά;
Κάποια θεμελιώδη στοιχεία θετικού σχολικού κλίματος είναι η αίσθηση της ασφάλειας, της ορατότητας, της ανοιχτότητας ως προς τις ταυτότητες, της συμπερίληψης και της μηδενικής διάκρισης των μελών μιας σχολικής κοινότητας. Η πραγματικότητα των ελληνικών σχολείων συχνά φαίνεται να απέχει, και τα ΛΟΑΤΚΙ+ παιδιά βιώνουν άμεσες και έμμεσες διακρίσεις, εκφοβισμό (ομοφοβικό, τρανσφοβικό, αμφιφοβικό και ιντερφοβικό), αποκλεισμούς, μη σεβασμό του αυτοπροσδιορισμού τους, χλευασμούς, σχόλια αλλά και σωματική βία. Για να αλλάξει αυτό χρειάζεται να αναγνωρίζονται τα παραπάνω με κάθε ευκαιρία, σε σταθερή και έκτακτη βάση (π.χ. δράσεις ευαισθητοποίησης, ειδικές και παγκόσμιες ημέρες, σχολικά αντικείμενα, επιλογή ανάλογων εκπαιδευτικών υλικών, αλλαγή σχολικών εγχειριδίων).
Χρειάζεται να αγκαλιάζεται το coming out κάθε παιδιού στο σχολείο, και να αναγνωρίζεται ότι υπάρχουν διαφορετικές αρρενωπότητες, θηλυκότητες και άλλες κοινωνικές εκφράσεις φύλων και άτομα που δεν αισθάνονται ότι ανήκουν απόλυτα σε μία από τις δύο κατηγορίες του δίπολου άνδρας-γυναίκα. Να αποθαρρύνεται το outing (η αποκάλυψη της ΛΟΑΤΚΙ+ ταυτότητας ενός παιδιού σε τρίτους χωρίς την θέλησή του). Το σχολείο να φροντίζει για εγκαταστάσεις, όπως τουαλέτες και αποδυτήρια, ουδέτερα ως προς το φύλο, παροχή ουδέτερης από πλευράς φύλου στολής για να διασφαλιστεί ότι συμπεριλαμβάνονται όλες/οι οι μαθήτριες/τές ή εναλλακτικά, θα πρέπει να επιτρέπεται στις/στους μαθήτριες/τές να χρησιμοποιούν τις εγκαταστάσεις και να φορούν ρούχα που προτιμούν και με τα οποία νιώθουν πιο άνετα, επίσης να τις/τους αποκαλούν με το όνομα και την αντωνυμία που οι ίδιες/οι επιθυμούν. Τα παραπάνω αφορούν και τους εκπαιδευτικούς, τις οικογένειες και το προσωπικό.
Τα LGBTQI+ ζευγάρια θα μεγαλώσουν gay παιδιά;
Είναι ενδιαφέρον πως ο κόσμος αναρωτιέται σχετικά με το ‘τι παιδιά θα μεγαλώσουν’ ένα γκέι ή λεσβιακό ζευγάρι και πώς θα είναι οι δύο μπαμπάδες ή οι δύο μαμάδες ως γονείς. Είναι σαν να ξεχνάμε ότι και αυτοί οι λοατκι+ γονείς ήταν κάποτε παιδιά, τα περισσότερα γεννημένα και μεγαλωμένα σε cis straight οικογένειες. Και τα ίδια είχαν απλά έναν άλλο σεξουαλικό προσανατολισμό ή μία άλλη ταυτότητα φύλου από αυτή των γονέων τους.
Παρόλα τα ερωτήματα που τίθενται, η επιστήμη έχει καταλήξει εδώ και καιρό. Ο σεξουαλικός προσανατολισμός και η ταυτότητα φύλου των παιδιών, δεν επηρεάζεται από τους γονείς ή και τους φίλους/ες. Ανεξάρτητα λοιπόν από τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου των γονέων, τα παιδιά λοατκι+ γονέων γνωρίζουμε ότι μπορούν να έχουν μία ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη κατά τη διάρκεια της ζωής τους, χωρίς διαφορές στην ψυχοκοινωνική τους προσαρμογή. Ζητήματα που λειτουργούν επιβαρυντικά σε λοατκι+ οικογένειες δεν είναι το φύλο των γονέων ή η έλξη του ενός προς άλλα φύλα. Οι άμεσες και έμμεσες επαναλαμβανόμενες διακρίσεις που βιώνουν λοατκι+ οικογένειες στη καθημερινότητά τους λόγω συντηρητικών αντιλήψεων είναι που δυσκολεύει την ευζωία τους.
Μία από τις μεγαλύτερες δυσκολίες αποτελεί φυσικά και η μη αναγνώριση ενός λοατκι+ γονέα τόσο από το περιβάλλον όσο και θεσμικά. Έλλειψη που πράγματι μπορεί να φέρει σύγχυση και πλήγωμα σε ένα παιδί. Μεγαλώνοντας παιδιά σε μία ομο/αμφι/τρανσφοβική κοινωνία, και προωθώντας τον ετερόφυλο σεξουαλικό προσανατολισμό ως το μοναδικό αλλά και το μόνο φυσιολογικό σεξουαλικό προσανατολισμό, πώς μπορούν οι λοατκι+ γονείς και τα παιδιά τους να έχουν το αυτονόητο: ίσα δικαιώματα, ίση μεταχείριση και αναγνώριση; Και πάλι, διεθνείς επιστημονικοί φορείς, υποστηρίζοντας και αναγνωρίζοντας τις λοατκι+ οικογένειες, έχουν αναδείξει ήδη τους προστατευτικούς παράγοντες αλλά και τις συνθήκες ευζωίας που καλούμαστε όλοι και όλες είτε ως επαγγελματίες είτε ως ατομικότητες να έχουμε κατά νου.
Η ενημερότητα σχετικά με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα καθώς και η υποστήριξη λοατκι+ γονέων και των παιδιών τους, έχοντας ως αρχές την συμπερίληψη και την αποδοχή, ενισχύουν την υπερηφάνεια για τη ταυτότητά τους και μειώνουν το στίγμα και την ντροπή. Άρα, την επόμενη φορά που θα ακούσετε το γνωστό επιχείρημα «η επιστήμη δεν έχει καταλήξει», να ξέρετε ότι δεν ισχύει -απλώς συγκαλύπτει τις κοινωνικές συντηρητικές απόψεις, τις διακρίσεις και τα έμφυλα στερεότυπα. Αν μη τι άλλο είναι κρίμα να μη μπορούμε να δούμε πέρα από τη κανονικότητα και τις νόρμες, όταν όλα τα παιδιά, αλλά και οι γονείς, λοατκι+ ή μη, χρειάζονται αποδοχή. Αποδοχή και αγάπη.
Τελικά οι θεραπείες μεταστροφής απαγορεύτηκαν στην Ελλάδα;
Με βάση την πρόσφατη νομοθεσία (ν.4931/2022 – ΦΕΚ 94/Α/13-5-2022) απαγορεύτηκαν μόνο για ανήλικα και μη δικαιοπρακτικά ικανά άτομα, όταν εφαρμόζονται από γιατρούς. Δηλαδή, σίγουρα απαγορεύτηκαν για ένα μικρό ποσοστό των θυμάτων τέτοιων κακοποιητικών πρακτικών, που χαρακτηρίζονται βασανιστήρια από τον ΟΗΕ και το Διεθνές Κέντρο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων. Όσον αφορά όμως σε ενήλικα άτομα, όχι μόνο δεν απαγορεύτηκαν αλλά ουσιαστικά νομιμοποιήθηκαν, με το να γίνεται ρητό ότι μπορούν να εφαρμοστούν με την συναίνεση των θυμάτων. Αυτό φυσικά είναι σαν να αναιρεί ότι οι πρακτικές αυτές συνιστούν κακοποίηση per se, και ότι πολλά άτομα μπορεί να συναινούν σε αυτές λόγω του εσωτερικευμένου στίγματος που τους επιβάλλεται καθημερινά για τις ταυτότητές τους.
Αντίστοιχα η απαγόρευση για τα ανήλικα άτομα δεν αφορά τους μη γιατρούς («εναλλακτικούς» και άλλους θεραπευτές, ψυχοθεραπευτές-τριες, ιερείς, θρησκευτικές ομάδες κ.λπ.), άρα τεκμαίρεται ότι κι εκεί μπορούν να εφαρμόζονται ελεύθερα. Χώρες όπως ο Καναδάς και η Γαλλία έχουν αποδείξει ότι μπορούν να υπάρξουν νομοθετικές κινήσεις που να απαγορεύουν καθολικά τις θεραπείες μεταστροφής, χωρίς ελλείψεις και βέβαια χωρίς την επιμέρους νομιμοποίησή τους.