Πέτρος Κόκκαλης: «100 χρόνια Ολυμπιακός – Και τώρα τι;»

Πέτρος Κόκκαλης
Πρεσβευτής του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για το Κλίμα, πρώην Αντιπρόεδρος του Ολυμπιακού και πρώην Ευρωβουλευτής. 

Δημήτρης Ραπίδης
Υπεύθυνος Χρηματοδοτικών Προγραμμάτων και Πολιτικός Ερευνητής ΕΤΕΡΟΝ

Πως γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία του μουσείου του Ολυμπιακού και ποιες ήταν οι βασικές προκλήσεις που αντιμετωπίσατε κατά την υλοποίησή του;

 Η ιδέα γεννήθηκε όταν σχεδιαζόταν το καινούργιο γήπεδο «Γ. Καραϊσκάκης». Ήταν κάτι προφανές κι απαραίτητο από πολύ νωρίς, από το 1996-1997, και σίγουρα ενισχύθηκε ως ιδέα και με τη δημιουργία του αρχείου του Ολυμπιακού το 1996, όταν συγκεντρώθηκαν τα αρχεία του συλλόγου. Άλλα ήταν χαμένα, αλλά ανακτήθηκαν και μαζί με το Βασίλη Καρδάση και τον Ζήση Δέσπο ολοκληρώσαμε την ταξινόμηση του αρχείου του Ολυμπιακού, κυρίως έγγραφα από το 1925 μέχρι το 1950, σειρά φωτογραφιών και πολλά άλλα. Τα αντικείμενα αυτά δεν είχαν «σπίτι», ενώ στο αρχείο εντάχθηκαν κι άλλα αντικείμενα με τον εορτασμό των 75 χρόνων του Ολυμπιακού, που περιλάμβαναν και την επετειακή φανέλα. Σταδιακά όλο και περισσότερα πράγματα ενσωματώνονταν στο αρχείο. 

 Όταν λοιπόν σχεδιάστηκε το καινούργιο γήπεδο, προχώρησε και ο σχεδιασμός του μουσείου ως ένα μέρος που θα ενίσχυε το χαρακτήρα του Ολυμπιακού και του γηπέδου. Το πιο δύσκολο σημείο στην πορεία ήταν το ίδιο το μουσείο να είχε τη χρήση μουσείου, όντας και το μόνο αθλητικό μουσείο ομάδας στην Ελλάδα, να μην είναι δηλαδή ένα εκθετήριο όπου μαζεύονται τα κύπελλα του συλλόγου, αλλά ένας χώρος ανοιχτός που μπορεί να παράγει έρευνα και τεκμηρίωση. 

 Τα εκθέματα, πριν συγκεντρωθούν στο μουσείο, ήταν κάπου σκόρπια; Βρίσκονταν σε αποθήκες;  

 Ναι, ήταν σε διάφορα σημεία. Μία από τις προκλήσεις που αντιμετωπίσαμε ήταν να μαζέψουμε όλα τα κύπελλα του σωματείου νωρίτερα. Κάποια ήταν στον ερασιτέχνη, κάποια σε αποθήκες της ΠΑΕ, αλλά υπήρχε και μια σταθερή προσπάθεια να μαζεύονται τεκμήρια από φίλους του Ολυμπιακού μέσα από μια ανοιχτή έκκληση που κάναμε. Στόχος ήταν να μαζευτούν όσο το δυνατόν περισσότερα τεκμήρια πριν τη δημιουργία του νέου γηπέδου. 

 Ποιο είναι εκείνο το αντικείμενο ή έκθεμα που έχει τη μεγαλύτερη συναισθηματική αξία, που είναι το πιο φορτισμένο συναισθηματικά για εσάς; Είναι κάτι που βρίσκεται μέσα στο μουσείο; Ή είναι κάτι που δεν βρίσκεται σε αυτό;  

 Νομίζω ότι χωρίς αμφιβολία εκείνο το αντικείμενο με τη μεγαλύτερη συναισθηματική αξία για εμένα είναι η καγκελόπορτα της Θύρας 7, το κάγκελο πάνω στο οποίο συνθλίβησαν τόσοι άνθρωποι. Υπάρχει όμως και ένα αντικείμενο που δεν είναι στο μουσείο κι αυτό είναι το τουρνικέ της Θύρας 7, το οποίο φροντίσαμε να διασωθεί από την κατεδάφιση και μας βοήθησε πάρα πολύ και η νέα γεωγραφική τοποθέτηση του γηπέδου όπου το τουρνικέ είναι τοποθετημένο εκεί που γίνεται κάθε χρόνο το μνημόσυνο για τα θύματα της Θύρας 7.  

Τα παραπάνω δύο αντικείμενα είναι τα πιο συναισθηματικά φορτισμένα για εμένα, όπως επίσης και το πρώτο κύπελλο πρωταθλήματος του Ολυμπιακού · έχει και εκείνο μια πολύ ιδιαίτερη συναισθηματική αξία. 

Πως το μουσείο συμβάλλει στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς του συλλόγου; Τι αφήνει πίσω στην τοπική κοινωνία του Πειραιά, στην ευρύτερη περιοχή, τις νεότερες γενιές αλλά και στους απανταχού φίλους του συλλόγου; 

 Το μουσείο συμβάλλει στην ανάδειξη του Ολυμπιακού ως μια κυρίαρχη δύναμη στον Πειραιά κατά τον 20ο και τον 21ο αιώνα, «φωτίζοντας»  όλες τις πλευρές της λειτουργίας του σωματείου μέσα σε αυτά τα χρόνια, είτε αυτά είναι τεκμήρια από επιστολές φιλάθλων, είτε είναι η πολύ σημαντική ταξινόμηση και συλλογή της αλληλογραφίας του συνδέσμου με τις αρχές του τόπου της χώρας και με διεθνείς φορείς.  

 Νομίζω ότι το μουσείο κατά κάποιο τρόπο αναδεικνύει ότι ο Ολυμπιακός είναι για τον Πειραιά και για την Ελλάδα κάτι παραπάνω από ένα σωματείο, είναι ένας ολόκληρος οργανισμός ο οποίος έχει μια πολύ εκτεταμένη και πολυσχιδή δράση μέσα στις δεκαετίες του 20ου αιώνα. Ειδικά για τον τόπο του Πειραιά είναι πολύ σημαντικά τα κομμάτια της συλλογής που αφορούν τις αρχές και αξίες του Ολυμπιακού, τον τρόπο που λειτούργησε το σωματείο καθώς η πόλη υποδεχόταν ένα σχεδόν εκατομμύριο πρόσφυγες με τη Μικρασιατική Καταστροφή.  

 Πείτε μας λίγο παραπάνω για αυτή τη σχέση μεταξύ Ολυμπιακού και προσφυγιάς.

 Ένα πολύ μεγάλο μέρος του ελληνικού ποδοσφαίρου, όχι μόνο ο Ολυμπιακός, όπως και η ανάπτυξη του ίδιου του αθλήματος, έχει τις ρίζες του στους ανθρώπους που ξεριζώθηκαν με την Καταστροφή και ήρθαν στην ηπειρωτική χώρα. Είναι εκείνοι οι άνθρωποι περισσότερο που  έφεραν το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα. Ο Ολυμπιακός δεν είναι από εκείνες τις ομάδες που μετοίκησαν από την Μικρά Ασία, ιδρύθηκε στην Ελλάδα κι απευθύνθηκε στους πρόσφυγες, τους έδωσε όραμα για το μέλλον τους στην Ελλάδα, μια νέα πατρίδα, ιδιαίτερα σε μια περίοδο που ο Πειραιάς, πέρα από το Πασαλιμάνι και την Καστέλα που ήταν ένα μικρό νησί εκβιομηχάνισης και προόδου, ήταν μια τεράστια φαβέλα 750.000 ανθρώπων οι οποίοι τουλάχιστον μέχρι και μετά τον πόλεμο ζούσαν σε άθλιες συνθήκες. Τους πρόσφυγες και τη νεολαία υπηρέτησε ο Ολυμπιακός και εργάστηκε για να τους ενσωματώσει στην κοινωνία, να δώσει ελπίδα και διέξοδο, κάτι που αποτυπώνεται και στο καταστατικό του συλλόγου. Αν ο σύλλογος θέλει να παραμείνει για άλλα 100 χρόνια τόσο ψηλά στις καρδιές της Ελλάδας και να είναι χρήσιμος για τη χώρα, θα πρέπει να συνεχίσει να το κάνει.

 Για εσάς προσωπικά, τι σας συνδέει περισσότερο με την ιστορία της ποδοσφαιρικής ομάδας; Ποιες είναι εκείνες οι 2-3 στιγμές που θα μείνουν για πάντα χαραγμένες στη μνήμη σας; 

 Αν έπρεπε να διαλέξω μια στιγμή, αυτή θα ήταν η μέρα του εορτασμού του έβδομου πρωταθλήματος. Ήταν μια μέρα που έγινε μια φιέστα μπροστά από το δημαρχείο του Πειραιά, ήταν η μέρα που γκρεμίστηκε το τελευταίο κομμάτι της Θύρας 7 στο «Γ. Καραϊσκάκης». Επίσης σημαντική ήταν και η φιέστα του 1997 με το τέλος των «πέτρινων χρόνων» της ομάδας στο παλιό γήπεδο, με εκείνη τη μεγάλη είσοδο των φιλάθλων που είχαν μπει στο γήπεδο και ήταν πολύ δύσκολο να τους συγκρατήσεις. Σιγά σιγά γίναμε καλύτεροι και μάθαμε να κάνουμε καλύτερες φιέστες! Το πρώτο και το έβδομο πρωτάθλημα, λοιπόν, κρατώ ως τις δύο κορυφαίες στιγμές για εμένα.  

 100 χρόνια Ολυμπιακός. Και τώρα; Τι γίνεται τώρα; Πως επανατοποθετείται ο σύλλογος το επόμενο διάστημα; Είναι μονάχα ένα χρονικό ορόσημο η εκατονταετία ή κάτι παραπάνω;

 Η εκατονταετία είναι μια πρώτης τάξης ευκαιρία για τον Ολυμπιακό να επανοηματοδοτηθεί ως σύλλογος. Η σχέση του με τους φιλάθλους του για μένα ήταν πάντοτε μια πάρα πολύ σημαντική διαδικασία και σε αυτό το πλαίσιο το «άνοιγμα» του μητρώου του συλλόγου για τα μέλη το 2003 έδειξε το δρόμο που θα μας βοηθούσε να «χτίσουμε» τα επόμενα 100 χρόνια, να έχουμε δηλαδή ακόμη 100 σπουδαία χρόνια. 

 Η προσπάθεια που γίνεται αυτό τον καιρό για τη δημιουργία εγκαταστάσεων για όλα τα αθλήματα, με το μπάσκετ και το κολυμβητήριο, είναι νομίζω κρίσιμη γιατί όλοι είδαμε πώς η δημιουργία του νέου ποδοσφαιρικού γηπέδου βοήθησε τον Ολυμπιακό να γίνει ακόμη πιο δυνατός. Αυτό που θα πρέπει να επανεφεύρουμε είναι η δυνατότητα του συλλόγου να καλλιεργεί τον αθλητισμό σε όλα τα σπορ, να καλλιεργεί τον αθλητισμό μέσα στην κοινωνία γενικότερα, πέραν της πρωτοφανούς σε παγκόσμιο επίπεδο επιτυχίας στην κατάκτηση πρωταθλημάτων. Δεν μου αρέσει το γεγονός ότι φέτος ο Ολυμπιακός έχει λιγότερους αθλητές στις ακαδημίες του από τον Πανιώνιο για παράδειγμα. Με τις εγκαταστάσεις αυτό είναι κάτι που πρέπει να συνεχίσουμε να κάνουμε, να δημιουργούμε δηλαδή νέους αθλητές και στον Πειραιά και παντού. Βέβαια εδώ πρέπει να τονίσω την πολύ σημαντική καινοτομία και πρακτική που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια με τις σχολές ποδοσφαίρου του Ολυμπιακού σε όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, οι οποίες έχουν φέρει σήμερα στην ομάδα, στα 100 χρόνια από την ίδρυση του συλλόγου, παίκτες που παίζουν στην εθνική ομάδα, παίκτες που κατέκτησαν το ευρωπαϊκό πρωτάθλημα νέων και δείχνουν ότι μπορούν να σηκώσουν τη φανέλα σε μια πολύ νεαρή ηλικία. Έχει μεγάλη σημασία η δουλειά που γίνεται σε αυτές τις σχολές για το τοπικό ποδόσφαιρο σε όλη την Ελλάδα.