Κλιματική κρίση και εκλογές: στις πόσες ευκαιρίες καιγόμαστε;

Τα περιθώρια για την επίτευξη της αναγκαίας πράσινης μετάβασης, που θα αμβλύνει τις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης και θα θέσει σε στέρεες και δίκαιες βάσεις την επόμενη μέρα, στενεύουν.

Όπως λέει η IPCC ¹, οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να σταματήσουν την ανοδική τους πορεία το αργότερο μέχρι το 2025, ενώ σύμφωνα με τον ΟΗΕ ², τη δεκαετία 2020-2030 οι εκπομπές πρέπει να μειώνονται κάθε έτος κατά 7,6%. Την ίδια στιγμή, έχει γίνει αντιληπτό ότι οι υπάρχουσες δεσμεύσεις και πολιτικές για το κλίμα, δεν αρκούν ώστε η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη να μην ξεπεράσει τον 1.5°C. Η διεθνής επιστημονική κοινότητα έχει προειδοποιήσει ότι σε περίπτωση που δεν καταφέρουμε να αποφύγουμε αυτό το ενδεχόμενο οι συνέπειες θα είναι καταστρεπτικές. Μάλιστα επισημαίνεται ³ ότι για την ώρα, οδεύουμε σε αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 2.8°C μέχρι το τέλος του αιώνα.

Είτε τα καταφέρουμε, είτε όχι, ένα πράγμα είναι σίγουρο: τις επόμενες δεκαετίες θα βιώσουμε σημαντικές αλλαγές.

Πολλές από αυτές έχουν ήδη γίνει αντιληπτές από όλους/ες μας. Τα έντονα καιρικά φαινόμενα, όπως παρατεταμένοι καύσωνες και καταστρεπτικές πλημμύρες, έχουν γίνει πλέον ο κανόνας και όχι η εξαίρεση. Οι αισθητές μεταβολές στις βροχοπτώσεις και στα καιρικά πρότυπα που τροποποιούν το μεσογειακό κλίμα και αυξάνουν τη διάρκεια του ελληνικού καλοκαιριού. Οι τρομακτικές απώλειες φυσικού αλλά και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, λόγω πυρκαγιών, ερημοποίησης και αύξησης της ανόδου της θάλασσας.

Άλλες είναι λιγότερο εύκολα αντιληπτές ή εξαρτώνται από επιπλέον παράγοντες πέραν της κλιματικής κρίσης. H εντεινόμενη απώλεια άγριων ζώων και φυτών, που φτάνουν σε ‘μας κυρίως από τις μαρτυρίες παραγωγών τροφής, όπως των αλιέων που μιλάνε για την εισβολή και εξάπλωση ξενικών ειδών ή των μελισσοκόμων που μιλάνε για απώλειες οικόσιτων και άγριων μελισσών. Η αύξηση μεταδοτικών νοσημάτων λόγω ευμενέστερων περιβαλλοντικών συνθηκών και η αύξηση της πιθανότητας για νέες ασθένειες, όπως έγινε στην περίπτωση της πιο πρόσφατης πανδημίας. Η ενίσχυση των μεταναστευτικών ροών ανθρώπων που αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την εστία τους λόγω περιβαλλοντικών καταστροφών.

Όμως υπάρχουν και εν δυνάμει αλλαγές, το πρόσημο των οποίων είναι θετικό και όχι αρνητικό. Η δυνατότητα που δίνεται στον απλό κόσμο να γίνει ο ίδιος παραγωγός της ενέργειας που καταναλώνει. Η ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών που βοηθάει στη ριζική αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας. Οι συζητήσεις για πιο βιώσιμες και ανθρώπινες πόλεις, με εκτεταμένα δίκτυα ΜΜΜ και αύξηση των πράσινων δημόσιων χώρων. Οι νέες δυνατότητες για τις περιοχές που μέχρι τώρα σήκωναν δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο του κόστους λόγω της εξάρτησης της ελληνικής κοινωνίας από τον λιγνίτη.

Ταυτόχρονα, ο τρόπος με τον οποίο παράγεται η ενέργεια που καταναλώνουμε τροποποιείται ριζικά, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες οικονομικής ανάπτυξης, σημαντικές τεχνολογικές προκλήσεις αλλά και αρνητικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Χιλιάδες ανεμογεννήτριες και δεκάδες χιλιάδες στρέμματα φωτοβολταϊκών έχουν ήδη εγκατασταθεί στην ελληνική επικράτεια, με τις προβλέψεις να λένε για διπλασιασμό του αριθμού τους μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Το μέγεθος της χρηματοδότησης που απαιτούν αυτές οι αλλαγές αξίζει επίσης μνείας. Όπως αναδεικνύει η καινούργια μελέτη ⁴ του New Economics Foundation, οι κυβερνήσεις στην Ευρώπη πρέπει να επενδύουν 1%-1.9% του ΑΕΠ τους κάθε έτος, αν θέλουν να πετύχουν τους ευρωπαϊκούς κλιματικούς στόχους και 2.3%-3.9% του ΑΕΠ τους, αν θέλουν να πετύχουν πιο φιλόδοξες μειώσεις εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Ειδικά βέβαια για την περίπτωση της Ελλάδας, που πέρασε από πολυετή οικονομική κρίση και έχει μειωμένες ευκαιρίες χρηματοδότησης των αναγκαίων πολιτικών, η αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων μέχρι το 2026, κυρίως με τη μορφή του Ταμείου Ανάκαμψης (44,3% των 30 δις του προϋπολογισμού του ταμείου αφορά την πράσινη μετάβαση) ⁵, αποτελεί μοναδική ευκαιρία.

Η σημασία των επερχόμενων εκλογών μπροστά σε όλες αυτές τις προκλήσεις θα έπρεπε να είναι αδιαμφισβήτητη.

Πόσο όμως έχει εξελιχθεί ο δημόσιος διάλογος στη χώρα γύρω από τα ζητήματα που φέρνει επιτακτικά στο προσκήνιο η κλιματική κρίση; Πόσο καλά γνωρίζει ο/η ψηφοφόρος τις θέσεις και πολιτικές πρακτικές των κομμάτων για το θέμα, ώστε να λάβει το δυνατόν την καλύτερη απόφαση, στην περίπτωση που αποφασίσει ότι η κλιματική κρίση έχει βαρύνουσα σημασία στην τελική επιλογή του μπροστά από την κάλπη;

Το Eteron μέσα από το project “Κλιματική Κρίση και Εκλογές” αναδεικνύει την ανάγκη, οι επερχόμενες εκλογές να αποτελέσουν ευκαιρία διευρυμένου συλλογικού προβληματισμού και δημόσιου διαλόγου, για τον τρόπο με τον οποίο η ελληνική κοινωνία θα αντιμετωπίσει την επόμενη κρίσιμη τετραετία ένα τόσο θεμελιώδους σημασίας ζήτημα. Για να τα καταφέρουμε, καταγράφουμε τις τοποθετήσεις των υποψηφίων και τις προγραμματικές θέσεις των κομμάτων πάνω στα σχετικά θέματα κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας και χαρτογραφούμε τους σημαντικότερους τομείς όπου θα κριθεί η επιτυχία των κλιματικών πολιτικών, τη σημασία όλων αυτών για την καθημερινότητά μας και τα βασικά κριτήρια για την αξιολόγηση των πολιτικών κομμάτων.