Καλίντα Ποπάλ: «Προπονούμασταν κρυφά, πίσω από κλειστούς τοίχους, και αντιμετωπίζαμε απειλές από εξτρεμιστές»
Η Καλίντα Ποπάλ είναι επαγγελματίας παίκτρια ποδοσφαίρου, είναι ιδρύτρια της οργάνωσης Girl Power Global και μάχεται καθημερινά για τα δικαιώματα των γυναικών, ιδιαίτερα των γυναικών που έχουν βιώσει ή βιώνουν τη προσφυγιά, με βασικό «εργαλείο» δράσης το ποδόσφαιρο. Συμμετέχει στο project FootballON: More Than Goals του ETERON, μιλώντας στον Δημήτρη Ραπίδη για τους Ταλιμπάν, το δικαίωμα στην ισότητα και την ορατότητα, το ρόλο που θα έπρεπε να έχουν οι διεθνείς ποδοσφαιρικές αρχές στην στήριξη των προσφυγικών ποδοσφαιρικών ομάδων.
Η ίδρυση της εθνικής ομάδας γυναικών του Αφγανιστάν ήταν μια πράξη πολιτικής αντίστασης. Μπορείτε να περιγράψετε τον κίνδυνο που ενείχε μια τέτοια κίνηση μέσα σε ένα αυταρχικό καθεστώς, όπως εκείνο των Ταλιμπάν;
Η δημιουργία της εθνικής ομάδας γυναικών του Αφγανιστάν δεν αφορούσε απλώς το ποδόσφαιρο· ήταν μια πράξη εξέγερσης ενάντια σε ένα σύστημα που αρνιόταν στις γυναίκες το δικαίωμα στην ελεύθερη ύπαρξη. Κάθε προπόνηση είχε πράγματι συναισθηματικό και σωματικό ρίσκο. Προπονούμασταν κρυφά, πίσω από κλειστούς τοίχους, και αντιμετωπίζαμε απειλές από εξτρεμιστές που θεωρούσαν έγκλημα το να αθλούνται οι γυναίκες. Πολλές από εμάς δεχθήκαμε παρενοχλήσεις, παρακολουθήσεις, ακόμη και απειλές θανάτου. Ωστόσο, το ποδόσφαιρο μας έδωσε δύναμη. Έγινε ο τρόπος μας να πούμε: «Υπάρχουμε, έχουμε φωνή, και δεν θα σιωπήσουμε».
Η στιγμή που συνειδητοποίησα ότι το ποδόσφαιρο ήταν πολύ περισσότερο από ένα παιχνίδι, ήταν όταν φορέσαμε για πρώτη φορά τη φανέλα της εθνικής μας ομάδας και τραγουδήσαμε μαζί τον εθνικό ύμνο. Για μια σύντομη στιγμή, νιώσαμε ίσες, δυνατές, ενωμένες και ελεύθερες. Τότε κατάλαβα ότι το ποδόσφαιρο ήταν η πολιτική μας δήλωση, η πράξη αντίστασης και ο δρόμος μας προς την ελευθερία.
Για τις γυναίκες και τα κορίτσια πρόσφυγες και μετανάστριες στην Ευρώπη, πως βοηθά η συμμετοχή στα προγράμματα ποδοσφαίρου και επαγγελματικής εξέλιξης της οργάνωσης Girl Power για να διαχειριστούν το τραυμα του ξεριζωμού; Πως, επίσης, δημιουργεί η δομή της οργάνωσης μια αίσθηση κοινότητας και ασφάλειας για τις παίκτριες;
Για τις γυναίκες πρόσφυγες και μετανάστριες, το τραύμα της εξορίας είναι βαθύ. Δεν είναι μόνο η απώλεια της σχέσης με τον τόπο, αλλά και η απώλεια ενός μέρους της ταυτότητας.
Μέσω του Girl Power αναδομούμε αυτή την αίσθηση του ανήκειν. Το γήπεδο γίνεται σπίτι, οι συμπαίκτριες γίνονται οικογένεια, και η μπάλα γίνεται θεραπεία. Τα προγράμματά μας βοηθούν τις γυναίκες να ανακτήσουν την αυτοπεποίθηση και την αξιοπρέπειά τους, και να βρουν έναν νέο σκοπό. Χρησιμοποιούμε τον αθλητισμό ως ένα ασφαλές σημείο εκκίνησης για θεραπεία και ενδυνάμωση, δείχνοντας ότι οι συμμετέχουσες δεν είναι θύματα, αλλά φορείς αλλαγής. Η δομή της οργάνωσης αντικατοπτρίζει αυτό που θα έπρεπε να είναι και να παρέχει ένα σπίτι: ασφάλεια, εμπιστοσύνη και αγάπη.
Ο όρος «ενσωμάτωση» χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει τη διαδικασία για να αποτελέσουν οι πρόσφυγες κομμάτι της νέας κοινωνίας στην οποία βρίσκονται. Από την εμπειρία σας, ποιοι είναι οι περιορισμοί του συγκεκριμένου όρου και πως βοηθά ο αθλητισμός τις γυναίκες και τα κορίτσια να πετύχουν κάτι πιο βαθύ από το να «χωρέσουν» σε μια νέα κοινωνία;
Η λέξη «ενσωμάτωση» συχνά προϋποθέτει ότι οι πρόσφυγες πρέπει να αλλάξουν για να ταιριάξουν σε μια νέα κοινωνία. Είναι, θα έλεγα, ένας όρος μονοσήμαντος. Εγώ πιστεύω στην ένταξη (inclusion) και την αίσθηση του ανήκειν (belonging). Ο αθλητισμός επιτρέπει στους ανθρώπους να συνδεθούν τόσο μέσω των κοινών τους στοιχείων, χωρίς να διαγράφεται ο πολιτισμός τους, όσο και μέσω της «γιορτής» της διαφορετικότητας.
Μέσω του ποδοσφαίρου, οι γυναίκες δεν «χωράνε» απλώς σε μια κοινωνία · ηγούνται, συνεισφέρουν και επαναπροσδιορίζουν τι σηματοδοτεί η λέξη «ένταξη». Πρόκειται για τη δημιουργία κοινοτήτων, όπου όλοι αισθάνονται ότι έχουν ορατότητα και λαμβάνουν εκτίμηση και σεβασμό, χωρίς να πιέζονται να «συμμορφωθούν» με μία κατάσταση.
Σχετικά με την FIFA και την UEFA τώρα, ποια είναι η θεμελιώδης ηθική και θεσμική ευθύνη που πιστεύετε ότι φέρουν αυτοί οι δύο κορυφαίοι φορείς του παγκόσμιου ποδοσφαίρου απέναντι στις γυναίκες αθλήτριες που είναι θύματα του πολέμου ή αυταρχικών καθεστώτων;
Η FIFA και η UEFA έχουν ηθικό και θεσμικό καθήκον να σταθούν δίπλα σε γυναίκες των οποίων τα δικαιώματα και οι ταυτότητες δέχονται επίθεση. Η εθνική ομάδα γυναικών του Αφγανιστάν, που βρίσκεται στην εξορία, αντιπροσωπεύει βασικά κάθε γυναίκα που της αρνούνται το δικαίωμα να παίξει. Αυτοί οι φορείς δεν μπορούν να ισχυρίζονται ότι προωθούν την ισότητα ενώ αγνοούν γυναίκες που αναγκάζονται να σιωπήσουν λόγω του πολέμου και των πατριαρχικών αντιλήψεων. Η αναγνώριση δεν είναι προνόμιο, είναι δικαίωμα. Η ευθύνη της FIFA και της UEFA είναι να δημιουργήσουν «οδούς» για τους εκτοπισμένους και εξόριστους αθλητές ώστε να αγωνιστούν, να προστατεύσουν την ταυτότητά τους και να διασφαλίσουν ότι δεν θα διαγραφούν από την ιστορία του αθλήματος.
Το πιο οδυνηρό κομμάτι αυτού του αγώνα για αναγνώριση είναι η σιωπή. Είναι η αναμονή, η ατελείωτη γραφειοκρατία και το αίσθημα ότι οι ζωές και τα όνειρα των γυναικών μπορούν να «παγώσουν» ή να ξεχαστούν. Οι παίκτριές μας έχουν χάσει τα πάντα, εκτός από την ταυτότητά τους ως αθλήτριες. Ο κόσμος του ποδοσφαίρου πρέπει να σταματήσει να μας βλέπει ως ένα «πολιτικό ζήτημα» και να αρχίσει να μας βλέπει ως παίκτριες με το δικαίωμα να παίζουν, το οποίο είναι ανθρώπινο δικαίωμα.
Μπορούν οι φίλαθλοι, τα Μέσα Ενημέρωσης και οι εθνικές ποδοσφαιρικές ομοσπονδίες να ασκήσουν πίεση πιέσουν προς την FIFA ώστε να παράσχουν στην ομάδα του Αφγανιστάν την προβολή και την στήριξη που δικαιούται;
Ναι, μπορούν. Οι φίλαθλοι, τα Μέσα Ενημέρωσης και οι ομοσπονδίες μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά προβάλλοντας την ιστορία μας, απαιτώντας δημόσια την αναγνώριση της εθνικής ομάδας από την FIFA, αρνούμενοι να αποδεχτούν την αδράνεια. Κάθε φωνή μετράει. Όταν οι άνθρωποι μιλούν, οι θεσμοί είναι υποχρεωμένοι να ακούσουν.
Μπορείτε να διαχωρίσετε την «αλληλεγγύη» από τη «φιλανθρωπία»; Υπάρχουν όρια μεταξύ αυτών των δύο όρων και αν ναι, πόσο διακριτά είναι ;
Η φιλανθρωπία κοιτάζει αφ’ υψηλού, η αλληλεγγύη στέκεται δίπλα στον αθλητή και την αθλήτρια. Αληθινή αλληλεγγύη σημαίνει χρήση της δύναμης, των προνομίων και της κάθε πλατφόρμας για να ανοίξουν πόρτες για εκείνες που έχουν αποκλειστεί. Πρόκειται για αλλαγή πολιτικής, ένταξη σε τουρνουά, ίση πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις και παροχή πραγματικών ευκαιριών στις γυναίκες που βρίσκονται στην εξορία, όχι απλώς συμβολικές χειρονομίες. Τοπικοί ποδοσφαιρικοί σύλλογοι και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) μπορούν να επιδείξουν αλληλεγγύη, προσφέροντας χώρους, καθοδήγηση και προβολή, όχι ως «χάρη», αλλά ως αναγνώριση ενός δικαιώματος.
Έχετε επιδείξει απίστευτη ανθεκτικότητα αυτά τα χρόνια. Κοιτάζοντας το μέλλον, ποιο είναι το πιο ζωτικό στοιχείο που χρειάζεται για να διασφαλιστεί η ύπαρξη της εθνικής ομάδας γυναικών του Αφγανιστάν, όπως και άλλων εκτοπισμένων ποδοσφαιρικών ομάδων γυναικών, και να μην πορεύονται σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης;
Η βιωσιμότητα προέρχεται από την επένδυση, όχι μόνο οικονομική, αλλά συναισθηματική και θεσμική. Χρειαζόμαστε ολοκληρωμένα συστήματα υποστήριξης των παικτριών που να δίνουν προτεραιότητα στην ψυχική υγεία, την ηγεσία και τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη για τις αθλήτριες. Πρόκειται για τη δημιουργία ενός «οικοσυστήματος» όπου οι γυναίκες μπορούν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους μέσω του αθλητισμού και της εκπαίδευσης.
Η εθνική ομάδα γυναικών του Αφγανιστάν δεν είναι ένα πρότζεκτ έκτακτης ανάγκης· είναι ένα κίνημα για την ελευθερία και την ισότητα. Το πιο ζωτικό στοιχείο για το μέλλον μας είναι η αναγνώριση και η ένταξη, και η υποστήριξη των αθλητριών για να σταθούμε ενάντια στους Ταλιμπάν, οι οποίοι πιστεύουν ότι η θέση της γυναίκας είναι στην κουζίνα. Όταν ο κόσμος αναγνωρίσει την ύπαρξή μας, τότε το κίνημα θα γίνει ακαταμάχητο.
