Η «υγειονομική ζώνη» κατά της Ακροδεξιάς έσπασε

Το Σημείο για τη Μελέτη και την Αντιμετώπιση της Ακροδεξιάς αποτιμά τις πρόσφατες Ευρωεκλογές, με το βλέμμα στις γαλλικές κάλπες και τη δυναμική Δεξιάς-Ακροδεξιάς στην Ελλάδα

Η «αριθμητική» των Ευρωεκλογών και το «συνεχές» Δεξιάς-Ακροδεξιάς 

Στις δύο εβδομάδες που πέρασαν από τις Ευρωεκλογές, οι έδρες των ευρω-ομάδων ξαναϋπολογίστηκαν, με βάση την «κινητικότητα» στα δεξιά έδρανα του νέου Ευρωκοινοβουλίου – τις εγγραφές των πρωτοεκλεγόμενων κομμάτων και ορισμένες μετακινήσεις παλιότερων κομμάτων και βουλευτών. Από τον επανυπολογισμό, προκύπτουν ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα:

Α) Οι δύο ευρω-ομάδες της Ακροδεξιάς ενισχύονται τόσο σε έδρες, όσο και σε ποσοστά επί των εδρών (βλ. Πίνακα)· όμως, ενώ η μέχρι τώρα ενίσχυσή τους ήταν αποτέλεσμα της συνεχούς –από το 2004– συρρίκνωσης της παραδοσιακής Δεξιάς (του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, ΕΛΚ), φέτος το ΕΛΚ ενισχύεται επίσης σε έδρες και ποσοστά. Ειδικότερα, το ΕΛΚ κέρδισε 288 έδρες το 2004, 273 το 2009, 216 το 2014 και 176 το 2019 – αλλά 189 φέτος. Έτσι, η παραδοσιακή Δεξιά διατηρεί με ασφάλεια την πρώτη θέση, σε μεγάλη απόσταση από τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (136 έδρες)· στην τρίτη θέση επιστρέφουν, μετά το 2014, οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές (εκτοπίζοντας τους Φιλελεύθερους του Renew)· πέμπτη, επίσης ενισχυμένη σε σχέση με το 2019, τερματίζει η δεξιότερη «Ταυτότητα και Δημοκρατία»· τέλος, οι δύο ευρω-ομάδες της Ακροδεξιάς κερδίζουν μαζί 141 έδρες, πράγμα που σημαίνει ότι, αν ενωθούν (το ενδεχόμενο αυτό υφίσταται ακόμα), θα εκτοπίσουν τους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες από τη θέση της «αξιωματικής αντιπολίτευσης» στην παραδοσιακή Δεξιά.

Β) Η δυναμική που περιγράφουν αυτοί οι συσχετισμοί πιστοποιεί μια εμπεδωμένη συντηρητική ηγεμονία, που ριζοσπαστικοποιείται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο («συνεχές Δεξιάς-Ακροδεξιάς»): σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει στην Αριστερά, ο ανταγωνισμός και ο κατακερματισμός των ενοίκων της «δεξιάς πολυκατοικίας», αντί να αποδυναμώνει, ενισχύει τους ανταγωνιζόμενους. Κι αυτό, σε μια συγκυρία που οι πολίτες των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης εμφανίζονται ανήσυχοι για την οικονομική κατάσταση, την ακρίβεια και το εισόδημα, τις τιμές της ενέργειας και τη δημόσια υγεία.

Το τέλος της «υγειονομικής ζώνης»: καλή και κακή Ακροδεξιά (ή μήπως «σκληρή Δεξιά»); 

Δεν έχει πια νόημα να διαπιστώνουμε την «κανονικοποίηση» της Ακροδεξιάς: 

• Τα κόμματά της έχουν δική τους ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο από το 1984. 
• Ο όρος «μεταφασισμός» περιγράφει τη συμπερίληψη της Ακροδεξιάς σε κυβερνήσεις, αρχής γενομένης από το 1994 και τον Φίνι, προπάτορα της Μελόνι, στελέχη του οποίου συμπεριλήφθηκαν στην κυβέρνηση Μπερλουσκόνι. 
• Ο Χάιντερ βρέθηκε στην κυβέρνηση της Αυστρίας από το 2000. 
• Στην Ελλάδα ο ΛΑ.Ο.Σ συμπεριλήφθηκε στην κυβέρνηση Παπαδήμου το 2011, έφερε στη Βουλή τη νεοναζιστική Χρυσή Αυγή ένα χρόνο μετά. 
• Από την «Ατζέντα για τη Μετανάστευση» του 2015 μέχρι το φετινό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου και το νόμο Μακρόν-Νταρμανέν, η ευρωπαϊκή πολιτική στο μεταναστευτικό-προσφυγικό έχει τη σφραγίδα του δεξιού άκρου. 
• Στον ένα χρόνο που η ελληνική Ακροδεξιά εκπροσωπείται με τρία κόμματα στη Βουλή, η κυβέρνηση άλλαξε τη σύνθεση της ΑΔΑΕ σε συνεργασία με την Ελληνική Λύση· «ενέδωσε» στις πιέσεις της Νίκης, κατεβάζοντας από το Προξενείο της Ν. Υόρκης το έργο της Γεωργίας Λαλέ· ψήφισε νομοσχέδια μαζί με τον Χ. Κατσιβαρδά (πρώην βουλευτή των Σπαρτιατών)· κάλυψε τον θεσμικό ρατσισμό – από τις δολοφονίες Ρομά ως τις επαναπροωθήσεις μέχρι θανάτου· συνέβαλε στην αποδόμηση της Μ. Σάττι από την Ακροδεξιά. 

Κι όμως, ενώ ισχύουν αυτά, η προσπάθεια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν να εξασφαλίσει τη στήριξη της Τζόρτζια Μελόνι για να ξαναεκλεγεί, αποτελεί σοβαρή αναβάθμιση της τάσης συμπερίληψης της Ακροδεξιάς στο κυρίαρχο ρεύμα. Οι αποκαλύψεις για τη νεοναζιστική δράση της νεολαίας των «Αδελφών της Ιταλίας» δεν πτοούν την ευρωπαϊκή Δεξιά: γι’ αυτήν, αν μια ορισμένη Ακροδεξιά υποστηρίζει το ΝΑΤΟ στην Ουκρανία, τάσσεται υπέρ του Ισραήλ στη Γάζα και πολιτεύεται «λογικά» όσον αφορά το έλλειμμα και το χρέος στο εσωτερικό, τότε δεν είναι ακριβώς Ακροδεξιά, αλλά «σκληρή Δεξιά».

Στο πλαίσιο αυτό, η διάρρηξη της ήδη αδύναμης «υγειονομικής ζώνης» (της τακτικής απομόνωσης της Ακροδεξιάς) δείχνει ότι, στο φάσμα Δεξιάς-Ακροδεξιάς, υπερισχύουν τα στοιχεία συνέχειας – αυτά που «ενώνουν»– έναντι των στοιχείων τομής. Εθνικισμός, ισχυρό/αυταρχικό κράτος και «αντι-δικαιωματισμός», σιδηρά οικονομική πειθαρχία και γεωπολιτική σταθερότητα υπό το ΝΑΤΟ σε Ανατολική Ευρώπη και Μέση Ανατολή: αυτό είναι το άτυπο Κοινό Πρόγραμμα Δεξιάς-Ακροδεξιάς. Και αυτό το Κοινό Πρόγραμμα διαψεύδει κάθε ισχυρισμό περί «αντισυστημικότητας» της Ακροδεξιάς.

Τι συμβαίνει στην Ελλάδα

Τα τρία κόμματα που θα εκπροσωπηθούν στο νέο Ευρωκοινοβούλιο (Ελληνική Λύση, Νίκη, Φωνή Λογικής), οι Πατριώτες που δεν τα κατάφεραν (παρά τη στήριξη Κασιδιάρη στον Χαράλαμπο Γιώτη, έμειναν στο 1,41%), και άλλα 8 εθνικιστικά και ακροδεξιά κομματίδια, πήραν αθροιστικά ποσοστό πάνω από 19,6%. Στις Ευρωεκλογές ψήφισαν Ακροδεξιά 114.766 περισσότεροι απ’ ό,τι στις περσινές βουλευτικές εκλογές. Οι επιδόσεις αυτές σημειώνουν και την αποτυχία των κυβερνητικών χειρισμών κατά του δεξιού εξτρεμισμού: ο αποκλεισμός των Σπαρτιατών (οι ψηφοφόροι των οποίων μοιράστηκαν σε Πατριώτες, Ελληνική Λύση και Φωνή Λογικής), αντί να περιορίσει, ενίσχυσε την Ακροδεξιά όλων των αποχρώσεων.

Λόγω μεγέθους, η Ελλάδα έδωσε στις δύο ευρω-ομάδες της Ακροδεξιάς μόλις 4 έδρες  – πολύ λιγότερες από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία ή την Πολωνία. Σε αντίθεση, δε, με τον γενικό συσχετισμό στο Ευρωκοινοβούλιο, η Δεξιά πέφτει και η Ακροδεξιά κεφαλαιοποιεί την πτώση αυτή. Με όρους δυναμικής στο εσωτερικό, όμως, η σύγκλιση με την ΕΕ είναι απόλυτη: το πολιτικό πρόβλημα της χώρας είναι, όπως σε όλη την ΕΕ, πρόβλημα εμπεδωμένης συντηρητικής ηγεμονίας, που ριζοσπαστικοποιείται («πρόβλημα Δεξιάς-Ακροδεξιάς»). Στο έδαφος της ηγεμονίας αυτής, η Ελληνική Λύση, η Φωνή Λογικής και ο Πατριώτες του Εμφιετζόγλου εκτινάχθηκαν σε ψήφους και ποσοστά μέσα σε έναν μόλις χρόνο. Αν κανείς το αποδίδει στις Ευρωεκλογές, ας θυμηθούμε ότι η Ελληνική Λύση μας πρωτοσυστήθηκε στην ευρω-κάλπη του 2019.

Είναι η ελληνική Ακροδεξιά «αντισυστημική»; Οι ευρω-λίστες των κομμάτων της παρουσίασαν κατά κόρον επιχειρηματίες και απόστρατους. Η Αφροδίτη Λατινοπούλου διαφημίστηκε σχεδόν καθημερινά πριν από τις Ευρωεκλογές στο πρωτοσέλιδο της εφημερίδας «Δημοκρατία», προσκλήθηκε σε μεσημεριανές εκπομπές, καταγγέλθηκε από ανταγωνιστές της στην Ακροδεξιά για τη στήριξη «μερίδας του κατεστημένου» – κατονομάστηκαν, μάλιστα, συγκεκριμένοι επιχειρηματίες. 

Θα ενωθούν τα κομμάτια της; Περιμένοντας τις εξελίξεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, φαίνεται ότι η εκλογική γεωγραφία καθενός από τα τρία κύρια κόμματα του επιτρέπει την κοινοβουλευτική παρουσία, χωρίς να χρειάζονται συνεργασίες.

Γαλλία: Ακροδεξιά εναντίον Αριστεράς

Το αποτέλεσμα των Ευρωεκλογών αποτελεί ισχυρή ώθηση για την Ακροδεξιά και σε εθνικό επίπεδο – με πρώτη τη Γαλλία. Ο «Συναγερμός» που προηγείται, φαίνεται να έχει υποσχέσεις για όλους. Αλλά το πρόγραμμά του για τη φορολογία ακούγεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον ιδίως από τους Γάλλους επιχειρηματίες, που δεν διανοούνται νίκη της Αριστεράς. Βασικά σημεία: Κατάργηση του φόρου για τους επιχειρηματίες κάτω των 30 ετών για τα πρώτα 5 χρόνια, επανεκκίνηση εργοστασίων πυρηνικής ενέργειας και επενδύσεις στο υδρογόνο, αμυντικές δαπάνες 55 δισ. ευρώ ως το 2027 (το τριπλάσιο σχεδόν, σε σχέση με το πρόγραμμα στήριξης της υγείας), έκτακτη νομοθεσία για απελάσεις, απαγόρευση της μαντίλας. Η θηλυκοποίηση της Ακροδεξιάς αποδίδει: οι γυναίκες ακούν με ενδιαφέρον ένα κόμμα που θεωρεί το Ισλάμ κίνδυνο για τα δικαιώματά τους. Μέρος της παραδοσιακής Δεξιάς συντάσσεται με την Ακροδεξιά, ενώ ο υπουργός Εσωτερικών συνδέει ανοιχτά τη νεοφασιστική GUD, που ιδρύθηκε το 1968, με το κόμμα των Λεπέν. Τι θα επιλέξουν οι ψηφοφόροι του Μακρόν στον δεύτερο γύρο; Πόσο βιώσιμη θα είναι η συμφωνία του Νέου Λαϊκού Μετώπου; Οι δρόμοι που γεμίζουν αντιφασίστες μάς επιτρέπουν να ελπίζουμε: η Γαλλία, η Ευρώπη, δεν θα αφεθούν μακάρια στο σκοτάδι.