Gender Divide: Επίμονη συντήρηση ή προοδευτική συμπερίληψη;
Ο Ιούνιος του 2024 είναι ο πρώτος Ιούνιος με το καινούργιο οικογενειακό δίκαιο που εισήγαγε η κυβέρνηση. Ένα νομοσχέδιο με αδυναμίες, αλλά και ένα νομοσχέδιο που συμμορφώνεται με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διέπει την αρχή περί ισότητας όπως καταγράφεται στο ελληνικό Σύνταγμα, προβλέποντας γάμο για όλους. Πολλά γράφτηκαν, πολλά ειπώθηκαν εντός και εκτός Βουλής, όμως πάντοτε έχει περισσότερο ενδιαφέρον η εικόνα που βγαίνει από την κοινωνία, οι αντιλήψεις και θέσεις που υιοθετεί το εκλογικό σώμα.
Πέρυσι, το 2023, σε μια πυκνή εκλογική χρονιά, η aboutpeople προχώρησε στη διενέργεια δύο μεγάλων ποσοτικών ερευνών για λογαριασμό του Eteron, αποτυπώνοντας μεταξύ άλλων την άποψη της κοινωνίας για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών καθώς και την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια.
Στην πρώτη έρευνα, στο πλαίσιο του project Ακτινογραφία των Ψηφοφόρων, που διενεργήθηκε τον Μάρτιο του 2023, το 55,8% απάντησε ότι συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί με το γάμο, ενώ το 38,8% απάντησε ότι διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί. Στην ίδια έρευνα, για το ζήτημα της υιοθεσίας, το 40,9% απάντησε ότι συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί, ενώ το 54,4% απάντησε ότι διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί
Λίγους μήνες αργότερα, στην έρευνα που διενεργήθηκε για το project Ακτινογραφία της Ακροδεξιάς, τον Οκτώβριο του 2023, το 56,2% των ερωτηθέντων απάντησε ότι συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί με το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και το 38,9% ότι διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί. Αντίστοιχα, στο ζήτημα της υιοθεσίας, το 37,2% απάντησε ότι συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί και το 58,6% ότι διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί.
Στην έρευνα της aboutpeople τώρα για το project του Gender Divide, που διενεργήσαμε σε συνεργασία με το King’s College, για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών το 60,1% των ερωτηθέντων απάντησε ότι συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί και το 37,4% ότι διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί (Πίνακας 1). Για το θέμα της υιοθεσίας από τα ομόφυλα ζευγάρια, το 36,7% απάντησε ότι συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί και το 59,9% απάντησε ότι διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί (Πίνακας 2)
Πίνακας 1
Πίνακας 2
Δίνοντας μια συγκριτική διάσταση στις δύο παραπάνω έρευνες και σε εκείνη του project Gender Divide, βλέπουμε ότι το ποσοστό των πολιτών που συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί με το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών αυξάνεται σταθερά (Πίνακας 3). Αντίθετα, στο ζήτημα της υιοθεσίας, παρατηρούμε την αντίθετη τάση, δηλαδή να αυξάνεται ελάχιστα αλλά σταθερά το ποσοστό των πολιτών που διαφωνεί και μάλλον διαφωνεί. Στα δύο δηλαδή θέματα, οι αντιλήψεις των πολιτών ακολουθούν αντίστροφη πορεία, με το ζήτημα του γάμου να φαίνεται να γίνεται οριζόντια αντιληπτό στη συλλογική συνείδηση ως ένα ζήτημα ισότητας που δεν χώρα εκπτώσεις, ενώ στο ζήτημα της υιοθεσίας φαίνεται ότι ακόμη υπάρχει δρόμος για να γίνει αντιληπτό ότι και εκείνο αποτελεί απαραίτητο στοιχείο ισότητας σε μια δημοκρατική κοινωνία.
Πίνακας 3
Σε αμφότερα τα ερωτήματα, αλλά κυρίως στο δεύτερο για την υιοθεσία από τα ομόφυλα ζευγάρια, έχει ενδιαφέρον να συνυπολογιστεί και η αντίληψη της κοινωνίας περί πατριαρχίας, με το 75,1% των ερωτηθέντων της έρευνας για το project Gender Divide να απαντά ότι συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί ότι η ελληνική κοινωνία είναι μια “πατριαρχική κοινωνία” (Πίνακας 4), με κρίσιμη μεταβλητή εκείνη των γυναικών, που συμφωνούν και μάλλον συμφωνούν σε ποσοστό 81,4% (Πίνακας 5).
Πίνακας 4
Πίνακας 5
Με βάση την έρευνα του project Gender Divide, αλλά αξιοποιώντας επιμέρους στοιχεία και από τις δύο παραπάνω έρευνες για το έτος 2023, φαίνεται ότι η ελληνική κοινωνία βρίσκεται σε μια φάση υιοθέτησης μιας πιο συμπεριληπτικής προσέγγισης στο ζήτημα της έμφυλης ισότητας, με κάποιες ωστόσο αναταράξεις και αντιστάσεις που εντοπίζονται, μεταξύ άλλων, και στις διαφορετικές διαγενεακές προσεγγίσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι στο ερώτημα αν τη σημερινή εποχή είναι δυσκολότερο να ασπάζεται κανείς πατροπαράδοτες/παραδοσιακές αξίες όταν μιλάμε για τις σχέσεις των φύλων, το 67,4% συμφωνεί και μάλλον συμφωνεί με αυτή την άποψη (Πίνακας 6), με το αντίστοιχο ποσοστό να εκτοξεύεται στο 76,2% στις ηλικίες 65 ετών και άνω (Πίνακας 7). Το χαμηλότερο ποσοστό εντοπίζεται στις ηλικίες 25-34 ετών (55,5%), ωστόσο και σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία δεν θα μπορούσε να πει κανείς ότι το ποσοστό είναι χαμηλό.
Πίνακας 6
Πίνακας 7
Αναφορικά, λοιπόν, με τα παραπάνω τέσσερα κρίσιμα ερωτήματα που περιλαμβάνονται στο project του Eteron και του King’s College, προκύπτει ότι οι ερωτηθέντες παρέχουν μια καθαρή, αυξανόμενη στήριξη προς τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών και μια καθαρή, αυξανόμενη αντίθεση προς την υιοθεσία. Την ίδια στιγμή, η αντίληψη περί πατριαρχικής κοινωνίας κυριαρχεί καθαρά στο σύνολο του κοινωνικού σώματος, όπως επίσης και η αντίληψη ότι η στήριξη πατροπαράδοτων/παραδοσιακών αξιών αναφορικά με τις σχέσεις των φύλων αποδυναμώνεται. Το τελευταίο στοιχείο θα μπορούσε να έχει μια διττή, αντιθετική ερμηνεία: Είτε ότι διαμορφώνεται ένα περιβάλλον ανατροπής κυρίαρχων, έμφυλων στερεοτύπων μέσα από διαφορετικά οικοσυστήματα και φορείς με κοινή ή συγγενή αφήγηση (π.χ. ΜΜΕ, πολιτική, κόμματα, κράτος κλπ), είτε ότι αναπτύσσεται μια παράλληλη – σε αντίθεση με τη συμπεριληπτική προσέγγιση – κατεύθυνση υποστήριξης πατροπαράδοτων αξιών και εκφράζεται εμμέσως ο φόβος περιορισμού της δημόσιας στήριξης πατροπαράδοτων/παραδοσιακών αξιών. Αυτή η δεύτερη ερμηνεία θα μπορούσε να συνδέεται και με την άνοδο αντιδραστικών, ακραία λαϊκιστικών κομμάτων στις πρόσφατες ευρωεκλογές, ωστόσο παραμένει μια εκτίμηση που πρέπει να επαληθευτεί ή να ανατραπεί σε έρευνα που θα διενεργήσουμε το επόμενο διάστημα.
