Φοίβη Κουντούρη – Κλίμα και Εκλογές: Q&A
1. Ποιοι είναι οι πιο κρίσιμοι τομείς ώστε η Ελλάδα να κάνει τα βήματα που χρειάζεται την επόμενη τετραετία για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης;
Η κλιματική κρίση αποτελεί μία από τις πιο επείγουσες προκλήσεις της γενιάς μας, και η ανάγκη για την αντιμετώπισή της είναι επιτακτική. Όσον αφορά την Ελλάδα, οι τομείς που πρέπει να εστιάσει τα επόμενα χρόνια είναι πολλοί και κρίσιμοι, καθώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει πολλές πτυχές της κοινωνίας και της οικονομίας.
Καταρχάς θα αναφέρω την ενεργειακή μετάβαση. Η Ελλάδα πρέπει να αυξήσει την παραγωγή ενέργειας από καθαρές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μειώνοντας ταυτόχρονα την εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα. Ένας άλλος κρίσιμος τομέας είναι η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Η Ελλάδα πρέπει να θωρακιστεί έναντι των φυσικών καταστροφών όπως πλημμύρες, ξηρασίες και έντονα καιρικά φαινόμενα, καθώς και να βελτιώσει την ανθεκτικότητα των υποδομών και των οικοσυστημάτων. Σημαντικός επίσης είναι και ο τομέας των μεταφορών, με περαιτέρω προώθηση της ηλεκτροκίνησης και της ανάπτυξης βιώσιμων δημόσιων μεταφορών. Επίσης, η βιώσιμη γεωργία και δασοκομία, με πρακτικές που σέβονται το περιβάλλον και τη βιοποικιλότητα, καθώς και η κυκλική οικονομία με προώθηση της ανακύκλωσης, της μείωσης των αποβλήτων και της εξοικονόμησης πόρων, ιδίως του νερού, είναι τομείς που πρέπει να τύχουν μεγάλης προσοχής.
Παράλληλα όμως, μεγάλη έμφαση πρέπει να δοθεί και στην ψηφιακή μετάβαση, καθώς η χρήση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών μπορεί να βοηθήσει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε πολλούς τομείς, όπως στην ενεργειακή απόδοση, στις μεταφορές και στη διαχείριση αποβλήτων. Για παράδειγμα τα κτίρια μπορούν να γίνουν πιο αποδοτικά μέσω αυτοματισμών διαχείρισης ενέργειας, και χρήσης αισθητήρων για τον έλεγχο της φωτεινότητας και της θερμοκρασίας, και της χρήσης έξυπνων συστημάτων διαχείρισης της ενέργειας.
Τα ηλεκτρικά οχήματα και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας χρειάζονται ψηφιακά συστήματα για την αποτελεσματική διαχείριση και εκμετάλλευσή τους, ενώ η ψηφιακή τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση των αποβλήτων μέσω της ανάπτυξης συστημάτων βελτιστοποίησης στη διαχείριση αποβλήτων και χρήσης τεχνολογιών ανακύκλωσης.
Το SDSN Global Climate Hub (GCH) που διευθύνω έχει ως αποστολή του την παροχή επιστημονικών συστάσεων για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης και την πρόληψη περαιτέρω επιδείνωσης σε διεθνές επίπεδο. Οι εννέα επιμέρους μονάδες του: Δεδομένα και πλατφόρμες, Ατμοσφαιρική φυσική, Ενεργειακή μοντελοποίηση, Πλέγμα Χρήσης γης-Νερού-Τροφής-Ενέργειας-Βιοποικιλότητας, Κλίμα και υγεία, Καινοτομία, Δίκαιη Μετάβαση, Ανάπτυξη Μετασχηματιστικών λύσεων, Εκπαίδευση, αντιπροσωπεύουν τα στάδια που πρέπει να διέλθει μια χώρα προκειμένου να επιτύχει κλιματική ουδετερότητα και ανθεκτικότητα, καλύπτουν τις ανάγκες μιας χώρας τόσο στους τομείς που ανέφερα προηγουμένως, αλλά και σε πολύ περισσότερους.
Το GCH είναι μέρος της ομάδας των ερευνητικών ινστιτούτων και των δικτύων συνεργασίας που είμαι επικεφαλής, υπό τον τίτλο Alliance of Excellence for Research and Innovation on Aephoria (AE4RIA), μιας πρωτοβουλίας με αντικειμενικό σκοπό τη διευκόλυνση της εφαρμογής των 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης, της Συμφωνίας του Παρισιού και της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας με γνώμονα την επιστήμη και ανθρωποκεντρικό τρόπο.
2. Γιατί είναι τόσο σημαντικοί και πως αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών;
Η καθημερινότητα των πολιτών, επηρεάζεται ποικιλοτρόπως από τους τομείς που ανέφερα. Για παράδειγμα, η παραγωγή καθαρής και ανανεώσιμης ενέργειας μπορεί να μειώσει σημαντικά το ενεργειακό κόστος, η χρήση πράσινων μεταφορικών μέσων και η ενίσχυση της δημόσιας συγκοινωνίας μπορούν να μειώσουν την κυκλοφοριακή συμφόρηση, και να βελτιώσουν την ποιότητα του αέρα και να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων.
Η προστασία από φυσικές καταστροφές και η βελτίωση της ανθεκτικότητας των υποδομών μπορούν να προστατεύσουν τη ζωή και την περιουσία των πολιτών. Η υιοθέτηση βιώσιμων γεωργικών πρακτικών και η διατήρηση των δασικών οικοσυστημάτων συμβάλουν στην τροφική επάρκεια και ασφάλεια. Τέλος, η μείωση των αποβλήτων, η ανακύκλωση και η εξοικονόμηση πόρων, εκτός του ότι μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, διασφαλίζουν την πρόσβαση σε ασφαλές και καθαρό νερό και εξοικονομούν χρήματα στους πολίτες.
Όλα αυτά όμως, απαιτούν εκπαίδευση, ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών για τις δράσεις που μπορούν να αναλάβουν, συνεργασίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο με ευρωπαϊκούς και διεθνείς εταίρους για κοινές πρωτοβουλίες, και υποστήριξη της έρευνας σε καινοτόμες τεχνολογίες.
Η Μονάδα Μετασχηματιστικών και Συμμετοχικών Προσεγγίσεων (TAPA) του GCH γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ των μοντέλων και των αρμοδίων για τη λήψη αποφάσεων. Συνεργάζεται στενά με τα ενδιαφερόμενα μέρη για να διασφαλίσει ότι τα αποτελέσματα των μοντέλων σε εργαστηριακό επίπεδο δεν είναι μόνο θεωρητικά αλλά ότι οι προτεινόμενες λύσεις και καινοτομίες, τεχνολογικές, κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές, επαληθεύονται από την πραγματικότητα και είναι κατάλληλες για εφαρμογή είτε σε εθνικό είτε σε τοπικό πλαίσιο.
3. Με δεδομένο ότι η επόμενη βουλή θα έχει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με ποια κριτήρια το εκλογικό σώμα μπορεί να αξιολογήσει τα πολιτικά κόμματα;
Για να πραγματοποιηθούν τα απαραίτητα βήματα στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η Ελλάδα πρέπει να διασφαλίσει τη σταθερή δέσμευση των πολιτικών φορέων, του ιδιωτικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών.
Το εκλογικό σώμα μπορεί να αξιολογήσει τα πολιτικά κόμματα με βάση διάφορα κριτήρια που αφορούν την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Πρώτα απ’ όλα, οι πολίτες πρέπει να αξιολογήσουν αν τα πολιτικά προγράμματα των κομμάτων περιλαμβάνουν συγκεκριμένες και κοστολογημένες δράσεις μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, ανάπτυξης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, εξοικονόμησης ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος. Σημαντικό ρόλο παίζει επίσης το ιστορικό κάθε κόμματος σε θέματα περιβάλλοντος και κλίματος, και η αξιολόγηση της συνέπειας προηγούμενων θέσεων τους με τις ενέργειες τους.
Άλλο κριτήριο είναι οι δεσμεύσεις για την επίτευξη εθνικών και διεθνών στόχων μείωσης εκπομπών, όπως οι 17 Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης, η Συμφωνία του Παρισιού και η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, και αν προτείνονται συγκεκριμένα μέτρα για την επίτευξή τους. Τα κόμματα θα πρέπει να προτείνουν ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, λαμβάνοντας υπόψη την ενέργεια, τις μεταφορές, τη γεωργία, τη βιομηχανία, την πολιτική για τα απόβλητα και τη διαχείριση φυσικών πόρων.
Τέλος, θα αναφέρω την αξιολόγηση των προτάσεων για την ενίσχυση της έρευνας και της καινοτομίας και την ενσωμάτωση των θεμάτων κλίματος και περιβάλλοντος στο εκπαιδευτικό σύστημα, και την προώθηση της επιστημονικής γνώσης γύρω από την κλιματική αλλαγή.
4. Τελικά υπάρχει η αναγκαία πληροφορία για να μπορέσει να αποκωδικοποιήσει ο/η ψηφοφόρος τις θέσεις των κομμάτων για την κλιματική κρίση;
Η εποχή που ζούμε χαρακτηρίζεται από αφθονία στην πληροφορία και ευκολία στην αναζήτηση της.
Οι ψηφοφόροι μπορούν εύκολα να έχουν πρόσβαση στις θέσεις των κομμάτων, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν την κλιματική κρίση μέσω διαφόρων πηγών.
Εκτός από τις παραδοσιακές πηγές πληροφόρησης όπως εφημερίδες και τηλεοπτικά κανάλια, που συχνά παρέχουν αναλύσεις και σχολιασμό για τις θέσεις των κομμάτων, θεωρώ ότι δεν υπάρχει πολιτικό κόμμα χωρίς δικό του ιστότοπο ή/και λογαριασμό στα κοινωνικά δίκτυα. Μάλιστα, αυτός ο τρόπος πληροφόρησης είναι πολύ δημοφιλής στις νεότερες γενιές και ιδιαίτερα της γενιάς των ψηφοφόρων που θα συμμετάσχουν στην εκλογική διαδικασία για πρώτη φορά.
Τέλος, οι ενδιαφερόμενοι εκλογείς έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν δημόσιες συζητήσεις και συνεντεύξεις, όπου υποψήφιοι αναλύουν τις θέσεις τους σχετικά με την κλιματική κρίση ή να αναζητήσουν εκθέσεις και αξιολογήσεις από ανεξάρτητους φορείς και ειδικούς που αναλύουν τις πολιτικές και τις προτάσεις των κομμάτων.
