Τετάρτη του Βιβλίου #13 // Το βιβλίο και το σώμα: Από το έντυπο στο ψηφιακό

Περίληψη

Όπως έχει γίνει σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις όπου ένα προϋπάρχον μέσο αντικαταστάθηκε από μια ψηφιακή του εκδοχή, έτσι και η εμφάνιση των ψηφιακών βιβλίων πλαισιώθηκε από μια ρητορική «απειλής» για την εξαφάνιση του έντυπου βιβλίου, με πυρήνα το δίπολο «υλικό-άυλο», παρουσιάζοντας την ψηφιακή ανάγνωση ως μια εγγενώς ελλιπή εμπειρία. Αυτή η προσέγγιση έρχεται σε μεγάλο βαθμό ως απάντηση στις πρώτες αισιόδοξες αντιδράσεις απέναντι στην ψηφιακή τεχνολογία και την ευρεία διάχυση του Παγκόσμιου Ιστού στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όπου θεωρήθηκε πως το βιβλίο θα απαλλαγεί από τα υλικά του «δεσμά», δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στη γνώση να κυκλοφορεί ελεύθερη και να είναι προσβάσιμη από όλες και όλους και από οπουδήποτε στον κόσμο. Θεωρώντας ότι και οι δύο αντιδράσεις αποκρυσταλλώνουν την ιδέα του βιβλίου σε μία μόνο ιστορική του μορφή, αυτή του έντυπου κώδικα, θα παρουσιαστεί μια προσπάθεια ιστορικοποίησης του ψηφιακού βιβλίου ως αντικειμένου που εντάσσεται στην κοινωνική και πολιτισμική ιστορία του βιβλίου, όσον αφορά στη χρήση του και τα νοήματα που αυτή η χρήση παράγει. Η παρουσίαση θα εστιάσει σε ορισμένους σταθμούς στην ιστορία του ψηφιακού βιβλίου, με έμφαση όχι στην έννοια της εφεύρεσης, όπως συχνά γίνεται στην ιστορία της τεχνολογίας, αλλά σε αυτήν της χρήσης: της διάδρασης, δηλαδή, μεταξύ αναγνώστη και βιβλίου. Στόχος είναι να αναδειχθεί ότι, όχι μόνο το ψηφιακό βιβλίο δεν αποτελεί κάποια «τομή» στην ιστορία του βιβλίου, αλλά εντάσσεται ως συνέχεια στην μακρά ιστορία του αντικειμένου, που χαρακτηρίζεται από μακρές περιόδους μετάβασης, μία από τις οποίες βιώνουμε σήμερα.

Σύντομο βιογραφικό

Η Αθηνά Μποζίκα είναι υποψήφια διδακτόρισσα στην ιστορία του βιβλίου στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Είναι πτυχιούχος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών και κατέχει μεταπτυχιακό δίπλωμα στην Πολιτική Επιστήμη και Κοινωνιολογία από το Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης & Δημόσιας Διοίκησης του ΕΚΠΑ. Από το 2018 εργάζεται στο Κέντρο Έρευνας για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες ως γραμματέας της επιστημονικής διεύθυνσης και ερευνήτρια β΄, όπου, μεταξύ άλλων, συντονίζει το πρόγραμμα ψηφιακών επιστημονικών εκδόσεων του Κέντρου. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την ιστορία του βιβλίου, την ιστορία της ψηφιακής τεχνολογίας και του ψηφιακού σχεδιασμού, εστιάζοντας στη σχέση σώματος και ψηφιακότητας.