Τετάρτη του Βιβλίου #12 // Μετά την Καταστροφή: Εκδίδοντας ιστορικά βιβλία στον ελληνικό Μεσοπόλεμο

Κατά την περίοδο του Μεσοπολέμου (1922-1936), η παραγωγή βιβλίων για την ελληνική ιστορία γνώρισε αξιοσημείωτη άνθηση, σε στενή συνάρτηση με τις βαθιές πολιτικές και κοινωνικές τομές της εποχής. Υπό την επίδραση γεγονότων όπως ο Εθνικός Διχασμός, η Οκτωβριανή Επανάσταση, η Μικρασιατική Καταστροφή και η επέτειος της Εκατονταετηρίδας από την Ελληνική Επανάσταση αναδύθηκε η ανάγκη αναψηλάφησης του εθνικού παρελθόντος και προβολής νέων αφηγήσεων και ερμηνειών της ελληνικής ιστορίας. Σε αυτή την κατεύθυνση, το εκδοτικό τοπίο δεν ακολούθησε απλώς την ιστοριογραφία, αλλά την καθόρισε. 

Μέσα από τα ποικίλα εκδοτικά εγχειρήματα, θεσμικοί φορείς, κομματικοί μηχανισμοί και εκδοτικοί οίκοι διεκδίκησαν ενεργό ρόλο στον καθορισμό του τι θεωρούνταν κάθε φορά «σημαντικό» και ποια υποκείμενα αναγνωρίζονταν ως «έγκυροι» φορείς ιστορικού λόγου, συσπειρώνοντας παράλληλα τα αντίστοιχα αναγνωστικά κοινά. Σε μια εποχή ριζικών κοινωνικών και ιδεολογικών ανακατατάξεων, το ιστορικό βιβλίο αξιοποιήθηκε έτσι όχι απλώς ως πεδίο επιστημονικής έρευνας αλλά και ως εργαλείο διαμόρφωσης συλλογικών ταυτοτήτων. 

Με βάση την παραπάνω συλλογιστική, προσεγγίζεται η εκδοτική παραγωγή του Μεσοπολέμου μέσα από τις εξής παραμέτρους: α) την ιστορία του νέου ελληνισμού και της Επανάστασης του 1821, β) τη νεότερη ελληνική ιστορία, από τη συγκρότηση του κράτους έως και την πολεμική δεκαετία, γ) τη βιβλιοπαραγωγή που συνδέεται με την Αριστερά και τις μαρξιστικές προσεγγίσεις στην ιστορία. Σε μια προσπάθεια συνδυασμού ιστορίας της ιστοριογραφίας και ιστορίας του βιβλίου, το τελευταίο αναδεικνύεται ταυτόχρονα ως προϊόν και παράγοντας επεξεργασίας της ιστορικής συνείδησης.

Βαγγέλης Ζιώγας, Υποψήφιος διδάκτορας Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ

Νίκος Θεοδωρόπουλος, Υποψήφιος διδάκτορας Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ

Βαγγέλης Καραμανωλάκης, Καθηγητής Θεωρίας και Ιστορίας της Ιστοριογραφίας, ΕΚΠΑ

Χρήστος Τριανταφύλλου, Διδάκτορας Νεότερης και Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας, ΕΚΠΑ