Χωρίς ανάσα, χωρίς ψυχή
Κυριακή 13 Ιουλίου 2025, λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Η Τσέλσι σηκώνει το νέο Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων, επικρατώντας της Παρί με 3-0. Οι παίκτες χαμογελούν, η φωτογραφία του τροπαίου ανεβαίνει ήδη στα social media και οι παρουσιαστές στις αγγλόφωνες οθόνες διαβάζουν με αυτοπεποίθηση το σενάριο περί «ιστορικής κατάκτησης».
Και κάπου εκεί, σχεδόν πανηγυρικά, η διοργάνωση κλείνει. Όμως το ερώτημα στέκει ακόμα στο χορτάρι: ποιος το είδε αυτό το τουρνουά; Ποιος το έζησε; Ποιος το ένιωσε;
Για τους φιλάθλους που αγαπούν το ποδόσφαιρο γιατί τους θυμίζει την αλάνα, τα ντέρμπι, την αγωνία της Κυριακής και τον τσαμπουκά της ανατροπής, το FIFA Club World Cup του 2025 δεν ήταν τίποτα απ’ όλα αυτά. Ήταν μια ψυχρή διοργάνωση σε υπερμεγέθη αμερικανικά γήπεδα, με σχεδόν άδειες εξέδρες, με εξουθενωμένους παίκτες και με εντυπωσιακές εικόνες που, όμως, δεν συνοδεύονταν από καμία πραγματική ένταση.
Το ποδόσφαιρο έμοιαζε να παίζει, αλλά η ψυχή του ήταν αλλού.
Η αποτυχία που προσπάθησαν να μοιάζει με θρίαμβο
Το Club World Cup 2025 παρουσιάστηκε ως η νέα ναυαρχίδα της FIFA. Μια «γιορτή» με 32 ομάδες, με φιλοδοξία για λάμψη Champions League, με δομή Μουντιάλ, με τεράστιες εμπορικές προσδοκίες. Πραγματοποιήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες, με 12 γήπεδα αμερικανικού football (NFL), με προβολή στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα και με Marketing Budget που ξεπέρασε τα 50 εκατομμύρια δολάρια μόνο για τα εισιτήρια.
Το συνολικό κόστος της διοργάνωσης ξεπέρασε τα 2 δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ομάδες που συμμετείχαν μοιράστηκαν ένα prize pool 1 δισ. δολαρίων, με την Τσέλσι να εισπράττει περίπου 125 εκατομμύρια για την κατάκτηση του τροπαίου.
Κι όμως. Παρά την επένδυση, το κοινό γύρισε την πλάτη του. Η μέση προσέλευση ανά ματς ήταν κάτω από το 60% της χωρητικότητας των γηπέδων. Σημειώθηκαν ματς με μόλις 3.412 θεατές, σε γήπεδα που χωρούν 65.000. Το ματς της Τσέλσι στην Ατλάντα έπαιξε μπροστά σε 22.137 ανθρώπους, σε γήπεδο 70.000 θέσεων.
Η τηλεθέαση, σε όλες τις μεγάλες αγορές, ήταν κατώτερη των προσδοκιών. Ο κόσμος δεν κόλλησε. Δεν περίμενε το ματς με λαχτάρα. Δεν έμεινε σπίτι για να το δει. Δεν έβγαλε κραυγή όταν μπήκε το γκολ.
Κι αυτό δεν ήταν τυχαίο.
Ήταν η απόδειξη ότι το ποδόσφαιρο δεν είναι (μόνο) εικόνα. Δεν είναι logistics, δεν είναι έσοδα, δεν είναι φώτα. Είναι συναισθηματικός δεσμός. Είναι προσμονή. Είναι συμμετοχή.
Ο παίκτης, ο πελάτης και ο παγκόσμιος καταναλωτής
Το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων δεν απέτυχε μόνο στις εξέδρες. Απέτυχε και στον πυρήνα του: στην ουσία του αθλήματος.
Ο Κλοπ το είπε καθαρά: «Δεν έχει κανένα νόημα αυτή η διοργάνωση». Ο Ντέιβιντ Τζέιμς το είπε ειρωνικά: «Αν ήμουν Μάντσεστερ Σίτι, θα δήλωνα τραυματίες και θα έστελνα την Κ18».
Δεν το είπαν για να τρολάρουν. Το είπαν γιατί το ημερολόγιο έχει ξεχειλώσει. Οι παίκτες ολοκληρώνουν σεζόν, παίζουν 50-60 ματς τον χρόνο, γυρνούν από τις ΗΠΑ μέσα σε 48 ώρες και μετά πάνε κατευθείαν για προετοιμασία. Δεν υπάρχει χρόνος για σωματική αποκατάσταση. Δεν υπάρχει χρόνος για προσωπική ζωή. Δεν υπάρχει χρόνος για παιχνίδι.
Το ποδόσφαιρο μετατρέπεται σε 24/7 εργοστάσιο περιεχομένου. Το FIFA Club World Cup δεν ήταν τίποτα άλλο από ένα ακόμη προϊόν στο ράφι της ποδοσφαιρικής βιομηχανίας.
Η FIFPRO και η PFA έχουν ήδη ξεκινήσει νομικές ενέργειες κατά της FIFA, καταγγέλλοντας καταπάτηση του δικαιώματος των παικτών στην ανάπαυση, στη σωματική και ψυχική υγεία. Όχι τυχαία. Δεν είναι φυσιολογικό ο κορυφαίος παίκτης της σεζόν να παίζει 72 επίσημα ματς και να πετά για τη Νέα Υόρκη τέσσερις ημέρες μετά.
Όταν το ποδόσφαιρο δεν σε νοιάζει πια – κι αυτό είναι πρόβλημα
Αν ρωτήσεις έναν ή μία φίλαθλο γιατί αγαπάει το ποδόσφαιρο, δεν θα σου πει «γιατί είδα την Παρί να παίζει με την Τσέλσι σε ουδέτερο γήπεδο». Θα σου πει για εκείνη την ανατροπή που θυμάται ακόμα, για το ματς που γύρισε στο 92’, για την Κυριακή που του έκλεισε η φωνή. Το ποδόσφαιρο είναι μνήμη, είναι κοινότητα, είναι αδικία και λύτρωση, είναι μαγεία, είναι σασπένς. Δεν είναι μόνο τα «μεγάλα ονόματα».
Το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων του 2025 δεν είχε μαγεία. Δεν είχε κοινότητα. Δεν είχε αδικία. Ήταν μια ακόμα διοργάνωση σε ένα χρυσό κουτί. Με νοκ-άουτ που δεν έκρυβαν καμία συγκίνηση, κανένα αουτσάιντερ, κανέναν ήρωα της διπλανής πόρτας. Ένας ποδοσφαιρικός κύκλος χωρίς ψυχή.
Αυτό δεν είναι απλώς αποτυχία. Είναι ρήξη με ό,τι ορίζει το ποδόσφαιρο ως πολιτισμικό φαινόμενο.
Αν το ποδόσφαιρο γίνει μόνο για να εξυπηρετεί τα παγκόσμια brands και τις στρατηγικές αγορές, τότε δεν είναι πια το παιχνίδι μας. Είναι κάτι άλλο. Και ίσως γι’ αυτό, σταδιακά, να πάψουμε να το αγαπάμε.
Το παιχνίδι δεν τελειώνει στο γήπεδο
Το Eteron, μέσα από το ερευνητικό πρόγραμμα FootballON: More Than Goals, επιχειρεί κάτι που σπάνια γίνεται στην Ελλάδα: να δούμε το ποδόσφαιρο ως κοινωνικό εργαλείο, ως πεδίο πολιτικής και οικονομικής ανάλυσης, ως δομικό στοιχείο της καθημερινότητάς μας.
Το ποδόσφαιρο δεν είναι μόνο ό,τι συμβαίνει στα 90 λεπτά. Είναι η δομή των διοργανώσεων, είναι η πίεση στον παίκτη, είναι η αίσθηση του «ανήκειν», είναι η οικονομία των ακαδημιών, είναι η εμπορευματοποίηση της μνήμης, της ταυτότητας, της χαράς. Το ποδόσφαιρο είναι ένας κόσμος ολόκληρος, που επηρεάζει και επηρεάζεται από την κοινωνία.
Και το FIFA Club World Cup του 2025 υπήρξε ακριβώς το αντίθετο αυτής της προσέγγισης: ένα τουρνουά αποστειρωμένο, ψυχρό, μακριά από τους ανθρώπους, κλεισμένο σε χρυσές μπίζνες, πλασάροντας την ψευδαίσθηση της παγκοσμιότητας, ενώ στην πραγματικότητα λειτουργούσε ως όχημα συγκέντρωσης εξουσίας στα ίδια ποδοσφαιρικά κέντρα.
Στο πλαίσιο του FootballON, αυτό που θέλουμε να φωτίσουμε είναι η μετατόπιση του ποδοσφαίρου από τη γειτονιά στα διοικητικά συμβούλια, από τον πάγκο στο meeting των χορηγών. Το FIFA Club World Cup δεν είναι μια παρένθεση. Είναι ο κανόνας που εδραιώνεται, αν δεν τον αμφισβητήσουμε ανοιχτά.
Πίσω στην εξέδρα, πίσω στον κόσμο
Αυτό το κείμενο γράφτηκε γιατί ο μέσος οπαδός δεν νιώθει πια ότι το ποδόσφαιρο τον αφορά.
Όχι επειδή δεν αγαπάει την μπάλα. Αλλά γιατί το παιχνίδι αλλάζει. Και αλλάζει χωρίς αυτόν. Όχι μόνο στα εισιτήρια και τις μεταδόσεις, αλλά στον τρόπο που σχεδιάζεται, στο σε ποιον απευθύνεται, στο γιατί υπάρχει.
Το Παγκόσμιο Κύπελλο Συλλόγων ήταν ένα ακόμα σύμπτωμα αυτής της αλλαγής:
Ένα τουρνουά για τηλεοπτικά δικαιώματα, όχι για αληθινές στιγμές.
Ένα προϊόν, όχι μια ιστορία.
Μια κλειστή λίγκα, όχι ένα παιχνίδι που ξεκινά από το μηδέν.
Το ποδόσφαιρο είναι πολλά περισσότερα από γκολ. Είναι ταυτότητα. Είναι πολιτική. Είναι κοινωνικό φαινόμενο και δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο ως business.
Αν συνεχίσουμε να το βλέπουμε έτσι, θα τελειώσει στα χέρια αυτών που δεν το αγάπησαν ποτέ.
Τι μπορούμε να κάνουμε; Να το πάρουμε πίσω. Να μιλήσουμε για το ποδόσφαιρο όχι με ρομαντισμό, αλλά με επίγνωση. Να φέρουμε πίσω τον παίκτη, τον φίλαθλο, την κοινότητα. Να διεκδικήσουμε διοργανώσεις που σέβονται τον χρόνο, την προσπάθεια, την κούραση, τη διαφορετικότητα. Να προστατεύσουμε το ποδόσφαιρο από την κούραση του ίδιου του εαυτού του.
Το ποδόσφαιρο δεν χάθηκε. Το ψάχνει ακόμα ο πιτσιρικάς που στήνει τέρματα με μπουφάν. Το ζητάει ο παλαίμαχος που δεν έμαθε ποτέ τι είναι VAR. Το αναγνωρίζουν όσοι ξέρουν ότι τίποτα δεν μας ανήκει αν δεν το υπερασπιστούμε.
Κι όσο υπάρχουν άνθρωποι που το αγαπούν όχι για να το πουλήσουν, αλλά για να το ζήσουν – τότε αυτή η μπάλα θα συνεχίσει να γυρίζει. Για όλους. Όχι για τους λίγους.
Χτες, νίκησε η Τσέλσι. Αλλά το ποδόσφαιρο έχασε ξανά λίγο από τον εαυτό του.
