Η νέα γενιά μετά τα Τέμπη φέρει ένα πρωτόγνωρο τραύμα
Ονειρα, ελπίδες, προσδοκίες και το αίσθημα αισιοδοξίας που η νιότη προσφέρει γενναιόδωρα στους περισσότερους ανθρώπους, συγκρούστηκαν με τον πιο επώδυνο τρόπο στα Τέμπη για μια ολόκληρη γενιά με τη διάψευση, τον πεσιμισμό και την αγανάκτηση. Για κάθε άνθρωπο, είναι εξαιρετικά δύσκολο να προσεγγίσει, δίχως να τον κατακλύζει το συναίσθημα, οτιδήποτε σχετίζεται με το τραγικό δυστύχημα, που κόστισε τη ζωή σε περισσότερους από 50 ανθρώπους, εκ των οποίων οι περισσότεροι νέοι.
Αυτό το δύσκολο έργο ανέλαβε το Ινστιτούτο Eteron, επιχειρώντας να μελετήσει πώς επέδρασε το συμβάν αυτό στην ελληνική κοινωνία και ειδικότερα στις νεότερες γενιές. Πρόκειται για μια ποσοτική έρευνα με τίτλο «Η νέα γενιά μετά τα Τέμπη», την οποία διεξήγαγε, για λογαριασμό του Ινστιτούτου, η Aboutpeople σε δείγμα άνω των 634 νέων ηλικίας 17 – 34 ετών, με επιστημονική υπεύθυνη τη Λουκία Κοτρωνάκη, διδάσκουσα και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου.
Σε μια ολόκληρη γενιά, στην οποία ανήκει και ο υπογράφων, κυριάρχησαν σύμφωνα με την έρευνα η οργή (43,7%), η απελπισία (19,7%) και το αίσθημα της ντροπής (17,4%). Πρόκειται για μια ανάγλυφη αποτύπωση του βίαιου τρόπου, με τον οποίο η οπτιμιστική φύση των νέων βίωσε την πρώτη συνειδητοποίηση. Ακόμα και για μια γενιά, η οποία έχει γαλουχηθεί σε περιβάλλον αλλεπάλληλων κρίσεων, όπως η οικονομική, η υγειονομική και η γεωπολιτική στην Ανατολική Ευρώπη, το συμβάν αυτό αποτελεί ένα ισχυρό σοκ. Ενδεικτικό, είναι το γεγονός πως στην ερώτηση «Το δυστύχημα των Τεμπών ήταν ένα γεγονός που επηρέασε την άποψή σας για το μέλλον της χώρας;», απάντησε «Πολύ» το 51.2%, «Αρκετά» το 26.1%, «Όχι και τόσο» το 16.0%, «Καθόλου» το 5.0% και «ΔΓ/ΔΑ» 1.6%.
Το ποσοστό εκείνων, που επηρεάστηκαν πολύ ή αρκετά από το συμβάν αυτό αναφορικά με την άποψή τους για το μέλλον της χώρας συνολικά, αναδεικνύει με τον πιο εμφατικό τρόπο, την επίδραση του γεγονότος αυτού. Θα μπορούσε να θεωρηθεί ωστόσο, ένα μετασχηματιστικό γεγονός; Με την κλασική έννοια της μετασχηματιστικής θεωρίας, όσο αυτό δεν μεταφράζεται σε ένα μαζικό κίνημα με διάρκεια, η απάντηση είναι μάλλον αρνητική. Σαφώς και παρατηρήθηκε άνοδος της συμμετοχής των νέων σε κινητοποιήσεις, καθώς η έρευνα καταγράφει πως το 37.8% των ερωτηθέντων συμμετείχε σε δράσεις διαμαρτυρίας για το δυστύχημα των Τεμπών. Ωστόσο, η κάμψη της συμμετοχής διαδέχθηκε σχετικά σύντομα το έντονο κύμα διαμαρτυρίας.
Η εξέλιξη αυτή δεν είναι πρωτόγνωρη, καθώς η μετασχηματιστική προοπτική στην εποχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης συχνά μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Οι Kidd και McIntosh παρατηρούν στο άρθρο τους «Μέσα κοινωνικής δικτύωσης και κοινωνικά κινήματα», πως οι ηγεμονικές δυνάμεις, όπως είναι για παράδειγμα το οικονομικό κεφάλαιο, προσαρμόζονται στο τεχνολογικό περιβάλλον και το αξιοποιούν προς όφελός τους. Αξίζει να σημειωθεί, πως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης λειτούργησαν ως πηγή ενημέρωσης σχετικά με τις κινητοποιήσεις για το 54.3% των ερωτηθέντων.
Εν κατακλείδι, είναι μάλλον βιαστικό να αναφερθούμε σε μετασχηματιστικό γεγονός, αλλά είναι περισσότερο δόκιμο να κάνουμε λόγο για ένα «γεγονός σοκ». Εάν το δυστύχημα στα Τέμπη θα επηρεάζει και μελλοντικά την πολιτική συμπεριφορά των δύο γενεών, που τέθηκαν στο μικροσκόπιο της έρευνας αυτής, την Generation Z και τους young Millennials, μένει να φανεί στην πράξη. Ωστόσο, είναι βέβαιο πως κεντρικό διακύβευμα αυτών των γενεών θα είναι η συλλογική αντιμετώπιση της διείσδυσης του ατομικισμού και των συνεπειών του. Με το 22.2% να δηλώνει πως δεν πιστεύει σε καμία ιδεολογία, αλλά στο άτομο, η αντιμετώπιση των κοινών προκλήσεων του μέλλοντος, προϋποθέτει την καλλιέργεια του αισθήματος του συλλογικού ανήκειν για τη διαμόρφωση ενεργών και πολιτικά σκεπτόμενων υποκειμένων.