Σωτήρης Αλεξάνδρου: «Αυτό που με γοητεύει στην μπάλα είναι αυτό το πάθος, αυτή η τρέλα, μια αυθόρμητη και απρόβλεπτη ενέργεια έξω από τα καθιερωμένα»

Σωτήρης Αλεξάνδρου
Υπεύθυνος εκδόσεων στις Απρόβλεπτες Εκδόσεις και μέλος της συντακτικής ομάδας του περιοδικού HUMBA!

Δημήτρης Ραπίδης
Υπεύθυνος Χρηματοδοτικών Προγραμμάτων και Πολιτικός Ερευνητής ΕΤΕΡΟΝ

Πως ξεκίνησε η ενασχόληση με τον χώρο των ποδοσφαιρικών βιβλίων και πως προέκυψαν οι Απρόβλεπτες Εκδόσεις;

Όλα ξεκίνησαν από τη συλλογικότητα των Radical Fans United στην οποία συμμετείχα από τα πρώτα της βήματα. Μια πρωτοβουλία οπαδών από διάφορες ομάδες που το μακρινό 2007 έβαλαν σαν στόχο να μιλήσει για θέματα που αφορούν τους οπαδούς (αθλητικοί νόμοι, αυθαιρεσίες διοικήσεων, αστυνομική καταστολή, οπαδική βία, τιμές εισιτηρίων, παράλογες απαγορεύσεις κτλ). Μέσα από αυτήν τη συλλογικότητα προέκυψε το περιοδικό HUMBA!, ένα περιοδικό για το κοινωνικό και πολιτικό νόημα των σπορ, την οπαδική κουλτούρα και την εμπειρία του γηπέδου. Οι Απρόβλεπτες Εκδόσεις γεννήθηκαν το 2011, ένα χρόνο μετά τη δημιουργία του περιοδικού HUMBA! που φέτος συμπληρώνει 15 χρόνια εκδοτικής, και όχι μόνο, δραστηριότητας.  

Τι σας γοητεύει στο ποδόσφαιρο και πως αυτό μεταφράζεται στην εκδοτική σας δραστηριότητα;

Αυτό που με γοητεύει στο ποδόσφαιρο είναι η εικόνα του Πέρες, ποδοσφαιριστή του Παναιτωλικού, να τρέχει προς την κερκίδα που βρίσκονται οι 100 εκδρομείς οπαδοί της αγρινιώτικης ομάδας και να σκαρφαλώνει στα κάγκελα πανηγυρίζοντας μαζί τους το γκολ που έβαλε στο 93ο λεπτό του αγώνα και χάρισε τη νίκη στην ομάδα του, στον αγώνα με αντίπαλο τον Βόλο στο Πανθεσσαλικό Στάδιο. Αυτό που με γοητεύει λίγο παραπάνω στην μπάλα είναι αυτό το πάθος, αυτή η τρέλα, μια αυθόρμητη και απρόβλεπτη (ουπς, να και ο τίτλος των εκδόσεων) ενέργεια έξω από τα καθιερωμένα και τα προβλεπόμενα που δείχνει τη δύναμη που έχει αυτό το παιχνίδι. Και ειδικά όταν τέτοιες ενέργειες δείχνουν πως το ποδόσφαιρο είναι κάτι παραπάνω από ένα παιχνίδι…

Επίσης, η κοινωνική διάσταση του ποδοσφαίρου, οτιδήποτε εξωαγωνιστικό σχετίζεται με το παιχνίδι με ενδιαφέρει πάρα πολύ, πολύ περισσότερο από μια εντυπωσιακή ενέργεια μέσα στο γήπεδο ή ένα πρωτοποριακό προπονητικό αγωνιστικό σύστημα. Η γοητεία που ασκεί αυτή η μυστηριώδης δύναμη που απογειώνει παίκτες και οπαδούς σε μία φανταστική σφαίρα δίχως σύνορα όπου όμως, κατά παράξενο τρόπο, δοκιμάζονται με τόσο έντονο πάθος όλες οι αξίες και τα προβλήματα της πραγματικής κοινωνίας, είναι μακράν πιο ενδιαφέρουσα από ένα τακουνάκι του Σοάρες…

Οπότε, η σειρά των βιβλίων των εκδόσεών μας που αφορούν το ποδόσφαιρο (γιατί ασχολούμαστε επίσης με τη μουσική και τις underground κουλτούρες), έχουν στο επίκεντρό τους όλα τα παραπάνω… γοητευτικά πράγματα…   

Ποια κριτήρια χρησιμοποιείτε για να επιλέξετε τους τίτλους που θα εκδώσετε; Τι είδους ποδοσφαιρικά βιβλία σας ενδιαφέρουν περισσότερο; Ιστορικά, κοινωνιολογικά, προσωπικές ιστορίες; 

Όπως αναφέρεται και στην περιγραφή του περιοδικού HUMBA!, το κριτήριο είναι το κείμενο να πατάει πάνω «στο κοινωνικό και πολιτικό νόημα των σπορ» ή την «οπαδική κουλτούρα και την εμπειρία του γηπέδου». Μέχρι στιγμής τα βιβλία μας που σχετίζονται με το ποδόσφαιρο καλύπτουν το θέμα και ιστορικά, και κοινωνιολογικά και βιωματικά. Από το πρώτο μας βιβλίο με τίτλο «Το ποδόσφαιρο στην Αφρική», όπου μαθαίνουμε την κοινωνική ιστορία διάφορων χωρών της ηπείρου μέσω του ποδοσφαίρου, μέχρι την τελευταία μας έκδοση με τίτλο «Το φαινόμενο των ULTRAS στην Ιταλία», όπου πρόκειται για μια ιστορική και κοινωνιολογική καταγραφή των οργανωμένων οπαδών στην Ιταλία από το 1968 ως σήμερα, οι κοινωνικές προεκτάσεις του ποδοσφαίρου και των πρωταγωνιστών του (εντός αγωνιστικού χώρου, αλλά και στην εξέδρα) είναι ο οδηγός μας.       

Ποια είναι η γνώμη σας για την ελληνική ποδοσφαιρική λογοτεχνία;

Είναι μετρημένα στα δάχτυλα τα βιβλία που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως, αμιγώς, ποδοσφαιρική λογοτεχνία. Αναφορές για το ποδόσφαιρο μπορούμε να βρούμε σε πολλά λογοτεχνικά κείμενα ή μικρά πεζά σε συλλογές διηγημάτων ή σε λογοτεχνικά περιοδικά. Αλλά, διηγήματα όπως ας πούμε «Η φανέλα με το νούμερο 9» ή  «Ο δρόμος προς τη δόξα» του Χατζηαργύρη ή η συλλογή διηγημάτων του αείμνηστου Χρίστου Χαραλαμπόπουλου «Το ημίχρονο του θανάτου» που έχουν γραφτεί με κέντρο το ποδόσφαιρο είναι δυστυχώς ελάχιστα. Και είναι πραγματικά απορίας άξιον πως ένα πεδίο σαν το ποδόσφαιρο (και ό,τι σχετίζεται με αυτό) που «βγάζει» τόσο έντονα και αντιφατικά συναισθήματα και πάθη, αλλά «δημιουργεί» και τόσο όμορφες εικόνες, δεν χωράει στο λογοτεχνικό είδος γραφής. Για την ακρίβεια δεν επιλέγεται, από συγγραφείς κιόλας που αγαπούν το άθλημα. Πάντως έχουν γραφτεί μικρά πεζά που αναφέρονται στο ποδόσφαιρο που είναι κατά τη γνώμη μου αριστουργήματα, όπως «Η σκόνη από κιμωλία» του Χρίστου Κυθρεώτη, «Ο διεθνής» του Τόλη Καζαντζή ή τα κείμενα του Μανόλη Αναγνωστάκη για την στρογγυλή θεά και την ανθρωπογεωγραφία των κερκίδων ενός γηπέδου.              

Ποιες είναι οι μεγαλύτερες δυσκολίες και προκλήσεις που αντιμετωπίζει ένας εκδότης ποδοσφαιρικών βιβλίων στην Ελλάδα σήμερα;

Όσον αφορά τις δυσκολίες το ερώτημα πάντα είναι το ίδιο: υπάρχει άραγε κοινό στην Ελλάδα που ενδιαφέρεται και διαβάζει για ένα ποδόσφαιρο μελετημένο από ένα κοινωνικό-πολιτικό πρίσμα; Υπάρχει κοινό που θα εκτιμήσει πολύ περισσότερο ένα βιβλίο όπως «Το ντέρμπι του νεκρού παιδιού» του Βαλέριο Μάρκι που αναφέρεται στον τρόπο που αντιδρούν οι οπαδοί στην Ιταλία ενάντια στην εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου, από μια βιογραφία του Μέσι ή του Ρονάλντο;   

Και εκεί, στην ολοένα και μεγαλύτερη σύνδεση του ποδοσφαίρου με τα οικονομικά συμφέροντα με στόχο το άθλημα από παιχνίδι να γίνει μόνο εμπόρευμα με τρελές πωλήσεις, βρίσκεται η μεγαλύτερη πρόκληση για εμένα. Παρά την κατεύθυνση που παίρνει το ποδόσφαιρο, να μην σβήσει το πάθος μου για τη στρογγυλή θεά. Να μην πω κάποια στιγμή μια ατάκα που τόσοι και τόσοι γύρω μας που αγαπούν την μπάλα έχουν ξεστομίσει: «τους σιχάθηκα όλους, το ποδόσφαιρο όπως το γνώρισα δεν υπάρχει πια». Νομίζω όμως πως ό,τι και να σκεφτούν, σκαρφιστούν και εφαρμόσουν τα «αφεντικά» του παγκόσμιου ποδοσφαίρου, πάντα θα υπάρχουν ομάδες, παίκτες, προπονητές, οπαδοί που θα βλέπουν το ποδόσφαιρο αλλιώς… και έτσι θα μας προσφέρουν όμορφες ιστορίες για μελλοντικές εκδόσεις.