Αλέξανδρος Μουλόπουλος – Κλίμα και Εκλογές: Q&A
1. Ποιοι είναι οι πιο κρίσιμοι τομείς ώστε η Ελλάδα να κάνει τα βήματα που χρειάζεται την επόμενη τετραετία για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης;
Παρόλο που η κλιματική κρίση ακολουθεί διαφορετικό χρονικό ορίζοντα από τις κυβερνητικές θητείες, στην παρούσα συγκυρία, η μείωση κατά τουλάχιστον 50% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι το 2030 είναι κρίσιμη προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου του 1,5℃ και άρα η επόμενη τετραετία αποκτά πραγματικά ιδιαίτερη σημασία. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας και της κλιματικής σταθερότητας (δύο κρίσεις που πηγαίνουν χέρι-χέρι) πρέπει να είναι τα κυριότερα διακυβεύματα της επόμενης τετραετίας, γιατί τα επιτεύγματα των επόμενων τεσσάρων χρόνων θα καθορίσουν σημαντικά το βαθμό που οι μεθεπόμενες κυβερνήσεις και γενιές της χώρας θα βιώσουν τις επιπτώσεις της ανθρωπογενούς αλλαγής του κλίματος.
Πιο συγκεκριμένα, η χώρα μας θα πρέπει να δώσει έμφαση στην εφαρμογή φιλόδοξων πολιτικών και μέτρων για ραγδαία μείωση των εκπομπών στους τομείς της ηλεκτροπαραγωγής, των κτιρίων και των μεταφορών, προστατεύοντας παράλληλα τη φύση και να εξασφαλίζοντας τη δίκαιη κοινωνικά προσαρμογή στις επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης.
Ευτυχώς, εδώ και λίγα χρόνια η Ελλάδα έχει αναβαθμίσει την προσέγγισή της στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής, με σημαντικότερα ορόσημα την ψήφιση του εθνικού νόμου για το κλίμα το 2022, τη διακήρυξη της σταδιακής κατάργησης του λιγνίτη το 2019, τη σημαντική αύξηση του δυναμικού των ΑΠΕ και την ενεργή υποστήριξη των ευρωπαϊκών κλιματικών στόχων για το 2030.
Ωστόσο, αυτή η πρόοδος απέχει πολύ από το να είναι ευθυγραμμισμένη με την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, καθώς την ίδια στιγμή η χώρα μας είναι πρώτη στην Ευρώπη στις επενδύσεις για την επέκταση των υποδομών ορυκτού αερίου και στηρίζει ενεργά την έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο Ιόνιο, την Κρήτη και την Ήπειρο. Με πρόσχημα την ενεργειακή κρίση, παγιδευόμαστε σε μια περαιτέρω εξάρτηση στο ορυκτό αέριο και στον λιγνίτη που θα μας αφήσει για κληρονομία δεκαετίες δέσμευσης σε οικονομικά επιζήμιες μορφές ενέργειας και υποδομές που θα έχουν μηδαμινό έως ανύπαρκτο όφελος για την κοινωνία.
2. Γιατί είναι τόσο σημαντικοί και πως αφορούν την καθημερινότητα των πολιτών;
Ο τρόπος που καταναλώνουμε ενέργεια και που μετακινούμαστε θα πρέπει να αναδιαμορφωθούν με στόχο ένα βιώσιμο και ασφαλές μέλλον. Η ηλεκτροπαραγωγή, τα κτίρια και οι μεταφορές ευθύνονται για σημαντικό μερίδιο των εθνικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Κάθε χρονιά που αποτυγχάνουμε να μειώσουμε το ανθρακικό αποτύπωμα αυτών των τομέων, χάνουμε και μια πολύτιμη ευκαιρία να γλιτώσουμε από τις καταστροφικές επιπτώσεις και τις απότομες κοινωνικοοικονομικές αναταράξεις που φέρνει η κλιματική κρίση.
Η Μεσόγειος, και κατ’ επέκταση η Ελλάδα, λόγω της γεωγραφικής της θέσης καταγράφει γρηγορότερη αύξηση της θερμοκρασίας από άλλες περιοχές του πλανήτη και θεωρείται κλιματικό ‘hotspot’. Αυτό σημαίνει ότι τα επόμενα χρόνια προβλέπεται αύξηση των ακραίων καιρικών φαινομένων, αυξημένες σε συχνότητα και ένταση πυρκαγιές, εντονότεροι και μεγαλύτεροι σε διάρκεια καύσωνες, έντονες βροχοπτώσεις και πλημμύρες όπου θα διακινδυνεύονται ανθρώπινες ζωές αλλά και έντονα φαινόμενα ξηρασίας με σημαντικές συνέπειες για την αγροτική παραγωγή και το κόστος ζωής. Τα φαινόμενα αυτά συνδέονται άμεσα με την καθημερινότητα όλων μας.
3. Με δεδομένο ότι η επόμενη βουλή θα έχει καίριο ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, με ποια κριτήρια το εκλογικό σώμα μπορεί να αξιολογήσει τα πολιτικά κόμματα;
Το πρωταρχικό κριτήριο αξιολόγησης θα πρέπει να είναι κατά πόσο παρουσιάζεται με απλό και ξεκάθαρο τρόπο ο μεγαλύτερος-της-τετραετίας κίνδυνος της κλιματικής κρίσης. Οι πολίτες θα πρέπει να διαβάσουν τα προγράμματα των πολιτικών κομμάτων και να δουν εάν υπάρχει κεφάλαιο για περιβάλλον και κλιματική αλλαγή.
Στη συνέχεια, θα πρέπει να δουν στα κεφάλαια αυτά εάν περιέχονται δεσμεύσεις για: κλιματική ουδετερότητα της ελληνικής οικονομίας μέχρι – το αργότερο – το 2040, ολοκληρωτική απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, ακύρωση των εθνικών σχεδίων για έρευνες και εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου σε θάλασσα και ξηρά, ηλεκτροπαραγωγή 100% από ΑΠΕ με σωστό χωρικό σχεδιασμό και δίκαιη κοινωνικά ανάπτυξη μέχρι το 2035, μηδενισμός των εκπομπών κτιρίων και μεταφορών έως το 2040, λειτουργικό και αποτελεσματικό εθνικό σύστημα προστατευόμενων περιοχών δεδομένου του σημαντικού ρόλου της φύσης στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και ένα στιβαρό σύστημα ελέγχου του περιβαλλοντικού εγκλήματος.
Στην ατζέντα των περισσότερων κομμάτων βρίσκεται, δικαίως, η αύξηση του κόστους ζωής. Πλέον όμως, έχουμε περάσει στην περίοδο που ζούμε, και θα ζούμε ολοένα και περισσότερες, πολύ-κρίσεις. Θα βιώνουμε δηλαδή ταυτόχρονα οικονομικές, περιβαλλοντικές και κοινωνικές κρίσεις. Οι περισσότεροι και σημαντικότεροι κίνδυνοι που θα αντιμετωπίσουμε τα επόμενα χρόνια είναι οι περιβαλλοντικοί, οι οποίοι με τη σειρά τους εντείνουν και ενισχύονται από προβλήματα όπως η αύξηση του κόστους ζωής, η μετανάστευση, οι συγκρούσεις μεταξύ κρατών για φυσικούς πόρους και οι επιπτώσεις στην υγεία.
4. Τελικά υπάρχει η αναγκαία πληροφορία για να μπορέσει να αποκωδικοποιήσει ο/η ψηφοφόρος τις θέσεις των κομμάτων για την κλιματική κρίση;
Η σύντομη απάντηση είναι «δυστυχώς, όχι». Η κλιματική κρίση αποτελεί μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης που πρέπει να είναι προτεραιότητα του σύγχρονου πολιτικού κόσμου. Σήμερα, η διαθέσιμη πληροφορία απέχει πολύ από το να βοηθάει τους ψηφοφόρους να κατανοήσουν γρήγορα και απλά το σχεδιασμό τους για την κλιματική κρίση. Ενώ πολλά ειπώθηκαν και γράφτηκαν τον τελευταίο καιρό λόγω της ενεργειακής κρίσης του ορυκτού αερίου, κυρίως λόγω της αύξησης του κόστους ζωής, βρίσκει κανείς ότι από τις αναρτημένες θέσεις των περισσότερων κομμάτων απουσιάζουν οι ουσιαστικές δεσμεύσεις και η αναλυτική πληροφορία σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τη διατήρηση της βιοποικιλότητας.
Ειδικά σε σχέση με τα κόμματα που σε κάποια φάση της τελευταίας εικοσαετίας κυβέρνησαν τη χώρα, κριτήριο της γνησιότητας των δηλώσεων και δεσμεύσεων που εκφράζουν για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή είναι η αποδοχή των ευθυνών που τους αναλογούν. Μια απλή συγγνώμη προς την κοινωνία για τα περιβαλλοντικά προβλήματα που συσσωρεύονται άλυτα ή κάποια δήλωση ότι τα κόμματα πρέπει να μαθαίνουν από τα λάθη τους και πως αν τους δοθεί νέα εντολή διακυβέρνησης θα δώσουν τις μάχες που απαιτούνται για να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος, είναι σίγουρα καλές ενδείξεις στον δρόμο προς την κάλπη.
Φαίνεται λοιπόν ότι τα περισσότερα κόμματα αρκούνται στο να χρησιμοποιούν την ενεργειακή κρίση σαν έναν επικοινωνιακό μαγνήτη ψήφων αναβάλλοντας την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης για αργότερα και ίσως, για όποια πολιτικά πρόσωπα αναλάβουν μετά… Όμως, η κλιματική κρίση είναι εδώ και σε καμία περίπτωση δεν θα περιμένει τους Έλληνες πολιτικούς να της δώσουν τη σημασία που της αρμόζει.
Η γνώση και οι λύσεις για την αντιμετώπισή της είναι διαθέσιμες, το μόνο που απουσιάζει είναι η ισχυρή πολιτική βούληση που θα παρακάμψει τα μεμονωμένα συμφέροντα και θα εφαρμόσει άμεσα τις κοινωνικά δίκαιες πολιτικές που απαιτούνται. Η αναχαίτιση της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής είναι πια ζήτημα επιβίωσης του κόσμου όπως τον ξέρουμε και έχει έρθει ο καιρός η ελληνική κοινωνία, με τη δύναμη της ψήφου και την πίεση προς κάθε υποψήφιο κόμμα ή βουλευτή, να διεκδικήσει ουσιαστικές και δίχως αστερίσκους πολιτικές.
