Τετάρτη του Βιβλίου #14 // Τα ελληνικά λαϊκά περιοδικά για παιδιά και εφήβους (1950-1968)

Σύμφωνα με αρκετούς ερευνητές της λαϊκής λογοτεχνίας, οι δύο πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες αποτέλεσαν την κορύφωση της μακράς πορείας των έντυπων αφηγήσεων της δημοφιλούς κουλτούρας στη χώρα μας. Βέβαια, ενώ η επίσημη ακαδημαϊκή έρευνα έχει προσεγγίσει ως ένα βαθμό την αστική λαϊκή λογοτεχνία από τον 17ο έως τον 19ο αιώνα, έχει παραμελήσει κατά πολύ τις αλματώδεις εξελίξεις κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Μετά από μία σύντομη αναδρομή στον ευρύτερο χώρο της λαϊκής λογοτεχνίας στην Ελλάδα κατά τον 20ο αιώνα, θα επικεντρωθούμε στην περίοδο 1950-1968 και κυρίως στα σημαντικότερα αναγνώσματα, τα οποία απευθύνονταν κατά βάση στο παιδικό και εφηβικό αναγνωστικό κοινό: Μικρός Ήρως, Γκαούρ Ταρζάν και Μικρός Σερίφης. Έχοντας ως βάση τη θεώρηση του Αντόνιο Γκράμσι για την πολιτισμική ηγεμονία, θα εξετάσουμε πώς αναπαριστώνται στους εν λόγω τίτλους οι δυναμικές διαλεκτικές σχέσεις των νοοτροπιών με την ηγεμονική ιδεολογία, από το τέλος του Εμφυλίου ως τη Δικτατορία. Κυρίως θα εστιάσουμε στις αναπαραστάσεις όσον αφορά το ύφος, αλλά και τους υβριδισμούς στο επίπεδο των λογοτεχνικών ειδών. Τα συμπεράσματα της ενδοκειμενικής μελέτης εμπλουτίζονται μέσα από ημιδομημένες συνεντεύξεις με παλιούς αναγνώστες των

λαϊκών περιοδικών.

Η παρουσίαση ολοκληρώνεται με μία σύντομη αναφορά στις μεταμοντέρνες δημοφιλείς μυθοπλασίες που επηρεάζονται καταλυτικά από την τεχνολογία του διαδικτύου 2.0, τα SVOD (Subscription Video on Demand) και τα MMORPG (Massively Multiplayer Online Role-Playing Games).
Η παρουσίαση βασίζεται στην διδακτορική διατριβή μου με τίτλο «Τα ελληνικά λαϊκά περιοδικά για παιδιά και εφήβους (1950-1968): Ανάλυση λόγου και μελέτη του αναγνωστικού κοινού» (Τμήμα Εικαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης, Σχολή Καλών Τεχνών, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων,2025)

Νίκος Φιλιππαίος